Slaapstoornissen vergroten kans op arbeidsongevallen

Temps de lecture: 7 min |20 maart 2022 à 13:32

17.03.2022, Gent. Is de slaapkwaliteit van medewerkers een zorg voor bedrijven? De cijfers spreken voor zich. Eén op twee werkende mannen en een op vier werkende vrouwen boven de 40 jaar lijden aan het obstructieve slaapapneu-syndroom (OSAS), de meest voorkomende lichamelijke oorzaak van slaperigheid overdag.
HR-specialist Attentia en haar partners willen hieraan iets doen en slaan de handen in mekaar om slaaptekorten op te sporen. Attentie integreet slaapsensor bij medische check-ups op de werkplek. Het resultaat: minder arbeidsongevallen, ziekteverzuim en werkgeverslasten.

Iedereen slaapt al eens slecht, maar het wordt problematisch als het gaat om een chronisch slaaptekort. Want dat kan leiden tot concentratie- en geheugenstoornissen, verhoogde bloeddruk, obesitas, depressie, prikkelbaarheid, burn-out, minder flexibel en creatief denken, en meer kans op fouten of ongelukken op het werk. De productiviteit op het werk lijdt er onder. Toch zijn er preventieve oplossingen en dat wil well-being en HR-specialist Attentia graag al onder de aandacht brengen de dag vóór de ‘Dag van de Slaap’.

Slaapstoornissen kunnen een psychosociale oorzaak hebben, zoals stress, frustraties, piekeren, een ongezond psychosociaal klimaat op het werk, maar ook een structurele medische oorzaak. Die dient tijdig te worden gedetecteerd. De cijfers zijn er. Ongeveer 1 op 2 werkende mannen en 1 op 4 werkende vrouwen boven de 40 jaar lijdt aan het obstructieve slaapapneu-syndroom (OSAS), de meest voorkomende lichamelijke oorzaak van slaperigheid overdag. Het is niet leeftijdsgebonden maar treft meestal mannen van middelbare leeftijd of vrouwen na de menopauze.

Alarmerend is dat het obstructief slaapapneu-syndroom in bijna 80% van de gevallen niet gediagnosticeerd is bij personen die slaapproblemen ondervinden. Dat blijkt alvast uit een onderzoek dat dr. Christian Mostosi arbeidsarts van Attentia, uitvoerde bij 40 medewerkers van TotalEnergies Petrochemicals in Feluy, met de Belgische slaapsensor van Sunrise (zie verder).

Meer kans op arbeidsongevallen

Slaapstoornissen en dus ook het slaapapneu-syndroom zijn mee verantwoordelijk voor arbeidsongevallen, fouten op het werk en ongelukken in het verkeer, met een toename van ziekteverzuim en werkgeverslasten tot gevolg. Wie bijvoorbeeld vermoeid met een vrachtwagen rijdt of in een productiehal een vorklift bestuurt, brengt zowel de eigen veiligheid als die van collega’s in gevaar. Volle concentratie is ook nodig voor wie technische installaties controleert of voor al wie waakzaamheids- en controlefuncties uitvoert. Tal van studies leren dat nachtarbeiders een grotere kans hebben om betrokken te raken bij een ongeluk. De belangrijkste oorzaak hiervan is vermoeidheid door (chronisch) slaaptekort. Zo beschreef een bekende studie het ‘Shift Work Sleep Disorder’ (SWSD) of ploegendienstsyndroom. Analyse van duizenden ongevallen over een periode van tien jaar leerde dat nachtwerkers een driemaal grotere kans hebben op een auto-ongeluk. Volgens de Vlaamse Stichting Verkeerskunde is het effect van moe rijden vergelijkbaar met rijden onder invloed. Iemand die een paar nachten achter elkaar maar vijf uur slaapt, heeft een tot zes keer grotere kans op een ongeval. Wie een paar nachten maar zes uur slaapt, heeft de rijvaardigheid van iemand die met 0,6 promille alcohol rijdt.

In 2018 telde België bijna 140.000 mensen die een behandeling voor slaapapneu volgden met een zogenaamd CPAP-apparaat, dat tijdens de slaap lucht in de luchtwegen blaast om ze open te houden. Dit nadat ze een nacht worden onderzocht in een slaaplaboratorium van een ziekenhuis om de diagnose te bevestigen.

Innovatieve slaapsensor voor snelle feedback

Om de oorzaak van slaapstoornissen na te gaan, kunnen werkgevers beroep doen op een slaapsensor. Attentia doet hiervoor beroep op Sunrise, een bedrijf uit Namen. De slaapsensor detecteert en registreert spiercontracties van de onderkaak die door de hersenen worden gereguleerd. Zo kan men precies zien wat de hersenen doen om u te laten ademen en slapen. De data van de sensor worden de volgende ochtend via een app op de smartphone uitgelezen. De sensor werd ook gebruikt voor het onderzoek bij TotalEnergies Petrochemicals Feluy. Bij deze Belgische innovatie kleeft de patiënt thuis voor het slapen een kleine, draadloze sensor op de kin.

De drempel is veel lager door het makkelijk gebruik en de thuissituatie, en ook veel comfortabeler dan een klinische ziekenhuisomgeving waar men soms 2 nachten moet doorbrengen. En de patiënt krijgt ‘s ochtends al meteen een beknopte analyse van zijn/haar slaappatroon en kan advies vragen bij de experts van Sunrise. Patiënten kunnen het volledige rapport ook delen met hun huisarts of arbeidsarts, met de informatie die nodig is om een eventuele behandeling -zonder verder uitstel- op te starten.

OSAS-onderzoek bij TotalEnergies

Identificatie van het slaapapneu-syndroom (OSAS) is dus essentieel voor de persoonlijke gezondheid maar ook voor het vermijden van absenteïsme op het werk of werkongevallen. Ook bij TotalEnergies Petrochemicals Feluy, een Sevesobedrijf, vindt men het belangrijk om de slaapproblematiek aan te pakken. Daar werd voor het eerst in het kader van bedrijfsgeneeskunde, een slaapanalyse uitgevoerd met de Sunrise sensor door Attentia-arbeidsarts Christian Mostosi. Deze studie, medeondertekend door de Attentia-arts Edelhart Kempeneers en dr. Francis Nde, wordt binnenkort gepubliceerd in wetenschappelijke publicaties. Veertig vrijwilligers met symptomen of tekenen van slaapgerelateerde stoornissen of co-morbiditeitsfactoren (hoge bloeddruk, diabetes, roken, obesitas) namen deel. Opvallend is dat geen van hen een bekend of gediagnosticeerd slaapapneu-syndroom had. Uit de screening bleek evenwel dat bijna 80% (76%) van hen in verschillende mate een slaapapneu-syndroom had. Volgens Dr. Christian Mostosi tonen de resultaten aan dat screening van het slaapapneu-syndroom op de werkplek en door de bedrijfsgeneeskunde haalbaar en wenselijk is.

“Ik pleit ervoor dat deze screening op OSAS ook door andere ondernemingen wordt aangeboden op de werkplek, in het bijzonder waar werknemers in veiligheids- of waakzaamheidsfuncties actief zijn. Het zou ook een goede zaak zijn mocht de Sunrise sensor geïntegreerd worden tijdens de periodieke medische onderzoeken waardoor men snel(ler) kan anticiperen”, aldus Dr. Christian Mostosi.

Meten is weten

De Sunrise sensor heeft een onmiskenbare ‘meten is weten’-troef. Dat vindt ook Evy Schools, CEO TotalEnergies Petrochemicals Feluy: “Op die manier kunnen werkgevers alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat hun werknemers toegang hebben tot de beste gezondheidsanalyses. Werknemers zullen het risico van ziekte en/of ongevallen zo vroeg mogelijk kunnen voorkomen. De perfecte win-win”.

Sunrise heeft in 2018 trouwens een vergelijkende slaapanalyse uitgevoerd bij 400 mensen: een met de Sunrise sensor en een via de klassieke bekabeling en elektroden in een slaaplaboratorium. Uit die analyse bleek dat de 95% van de resultaten overeenstemden, wat wijst op een zeer hoge betrouwbaarheid van de sensor.

Attentia als eerste

Met de Sunrise sensor betreedt de slaapdiagnose een nieuw tijdperk. Attentia is de eerste dienstverlener in de bedrijfsgeneeskunde die de Sunrise-sensor aanbiedt en gebruikt als efficiënte tool om slaapapneu (OSAS) en andere structurele slaapproblemen preventief en snel op te sporen. Als eerste en voorlopig enige bedrijfsgeneeskundige dienst in België werd deze slaaptest al bij enkele belangrijke klanten succesvol gelanceerd. Attentia rekent erop dat de Sunrise sensor verder zal aanslaan, zeker bij bedrijven waar medewerkers een gevaarlijk beroep uitoefenen zoals vrachtwagen- en heftruckchauffeurs, bedieners van technische installaties en bij risicoberoepen zoals nachtwerkers, en werknemers met een controle- en waakzaamheidsfunctie.

Tips & coaching

Uiteraard geeft Attentia als well-being specialist ook nog tips en aanbevelingen voor de slaapgezondheid aan werknemer en werkgever. Zo kan de werkgever voor de medewerkers een zo positief mogelijk psychosociaal klimaat creëren en stresssituaties vermijden, de vergadertijden beperken tot 50 minuten en medewerkers aanmoedigen om te bewegen tijdens de werkdag (bv. yogasessie of korte wandeling tijdens lunchpauze) of een fitnessruimte installeren. Attentia Academy geeft ook slaapwebinars en live infosessies over de principes van efficiënte recuperatie en kwalitatieve slaap met concrete tips voor een beter slaapproces.

Op de bedrijfssite van de klant of in haar eigen medische voorzieningen biedt Attentia ook medische check-ups aan, uitgevoerd door een deskundig team van algemene artsen, sportartsen, cardiologen en verpleegkundigen. Hierbij kan ook een slaapanalyse aangevraagd worden met de Sunrise sensor. Wie een slaapdagboek bijhoudt, kan specifieke coaching krijgen rond een slaapprobleem.