Tijdelijke werkloosheid om economische redenen stijgt

1 op 5 arbeiders was in 2023 tijdelijk werkloos – Rode vlag als ook meer bedienden tijdelijk werkloos worden

SD Worx waarschuwt voor een stijging van de tijdelijke werkloosheid om economische redenen bij bedienden. Dit is bijvoorbeeld het geval voor het grootste paritaire comité met ongeveer 500.000 bedienden (PC 200), maar ook in de maakindustrie. Normaal zijn het vooral sectoren met arbeiders, die tijdelijke werkloosheid inroepen als er onvoldoende werk is. Een recordaantal van een op vijf arbeiders was tijdelijk werkloos in 2023. Ook blijft het aandeel werkgevers in 23 verder stijgen tot een op de tien werkgevers (10%). Voor de eerste drie maanden van 2024 gaat het om zes procent van de werkgevers en dertien procent van de arbeiders . Ook het gemiddeld aantal dagen is gevoelig toegenomen tot 15 per jaar in 2023. Dit berekent HR-specialist SD Worx op basis van de meest recente loondata tot en met maart 2024 van 1,2 miljoen werknemers in de privésector bij 37.000 Belgische werkgevers.

Een op tien werkgevers roept tijdelijke werkloosheid in

Na het eerste kwartaal van 2024 telt SD Worx alvast zes procent van alle werkgevers die tijdelijke werkloosheid inroept. Hiermee zitten we al na drie maanden op hetzelfde niveau als het jaarcijfer pre-corona, in 2018 en 2019, toen het totale cijfer rond de zes à zeven procent bleef op jaarbasis. In 2020 stelde SD Worx bijna een verdubbeling vast (13%) en in 2021 een serieuze terugval tot maar 5% van de werkgevers. Dit staat nog los van de ‘tijdelijke werkloosheid -overmacht- omwille van corona of de oorlog in Oekraïne’. Maar in 2023 bleef het aandeel werkgevers verder stijgen tot een op de tien werkgevers (10%).

Hoe groter de organisatie, hoe meer kans op tijdelijke werkloosheid. De helft van de werkgevers met meer dan 500 werknemers doet er in 2023 beroep op. Bij kmo’s met minder dan 20 werknemers blijft het beperkt tot zes procent; met minder dan 50 werknemers 16%.

De meeste werkgevers bevinden zich in het Vlaamse gewest (72%), maar als je rekening houdt met het aantal werkgevers per regio, dan doet 14% van de Waalse werkgevers er beroep op, t.o.v. 10% Vlaamse en 5% Brusselse werkgevers.

Tijdelijke buffer voor sectoren met arbeiders

De sector speelt een belangrijke rol. ”Het zijn vooral sectoren met arbeiders die tijdelijke werkloosheid om economische redenen inroepen. Voor de arbeiders betekent dit dat een op vijf arbeiders tijdelijk werkloos was om economische redenen in 2023. Dit is het hoogste cijfer van de laatste vijf jaar. Het kan tijdelijk een buffer van flexibiliteit zijn om geen medewerkers te moeten ontslaan”, duidt Jan Vanthournout, Senior Legal Manager bij SD Worx.[1]

In 94% van de gevallen gaat het om arbeiders; bijna een op vijf arbeiders kreeg er in 2023 mee te maken. Na de eerste drie maanden in 2024 kent al meer dan een op de tien arbeiders (13,38%) minstens één dag tijdelijke werkloosheid.

Topsectoren met werkgevers die het meest beroep doen op tijdelijke werkloosheid (economische redenen)

De sector van de gespecialiseerde bouwwerkzaamheden deed het meest beroep op met een kwart (24%) van alle werkgevers, maar als je rekening houdt met het aantal werkgevers in elke sector dan doen volgende sectoren er relatief gezien nog meer beroep op (cijfers 2023). Gemiddeld gaat het in 2023 om 15 dagen per jaar. Dit is een gevoelige stijging (met 50%), aangezien het de voorbije twee jaar zo rond de 10 dagen per jaar schommelde.

Deze sectoren springen eruit:

Rode vlag: als de (economische) druk zo toeneemt dat ook bedienden tijdelijk werkloos worden

Ook het grootste Paritaire Comité van de bedienden (PC 200) zit in de top 10 van sectoren die er meest gebruik van maken. Bij bedienden stijgt het percentage werknemers van 0,45% naar 0,78% in 2023. Na drie maanden zitten we nu al bijna op het jaarcijfer van 2022.

Hoewel de tijdelijke werkloosheid bij bedienden altijd eerder laag is, moet het ons verontrusten als ook daar het gebruik van deze steunmaatregel stijgt.

--Jan Vanthournout, Senior Legal Manager, SD Worx

Jan Vanthournout van SD Worx: “Dit gebeurt niet zomaar; enkel indien de organisatie gedurende de laatste vier kwartalen een aantal wettelijke voorwaarden aantoont, bv. een daling kent van omzet, productie of bestellingenn of een zeker percentage van tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen voor arbeiders. Het risico op een herstructurering neemt dan toe. We zien dit als een rode vlag, denk maar aan industriële sectoren die producten of goederen produceren.”

Bijna een kwart van de werkgevers met bedienden in de textiel (PC 214) doet er in 2023 beroep op. Opvallend: we zien bv. (minstens) een verdubbeling van het gebruik tussen 2022 en 2023 bij de bedienden in metaal PC 209, chemie PC 207, stoffering en houtbewerking PC 126 en de voedingsindustrie PC 220. Het gaat dan wel om minder dan 10% van de werkgevers (tussen 4 en 6%).

Over de data analyse

De cijfers zijn gebaseerd op de laatste loonsgegevens van SD Worx, de grootste loonberekenaar van België: het gaat om de meest recente loondata tot en met maart 2024 van 1,2 miljoen werknemers in de privésector bij 37.000 Belgische werkgevers. De resultaten zijn bijzonder betrouwbaar door de omvang van de steekproef en de databron: ze zijn gebaseerd op werkelijke gegevens van de loonadministratie. De waarden zijn niet gewogen proporties. De statistische analyse formuleert inzichten op groepsniveau en zijn in lijn met de toepasselijke wetgeving, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming.

Referenties

[1] Sinds juli 2022 is er een gevoelige stijging; toen hield de maatregel ‘tijdelijke werkloosheid – overmacht - omwille van corona of de oorlog in Oekraïne’ op te bestaan.