Treat each federal dollar as if it was hard earned. It was - by a taxpayer!

Beste lezer,

De quote in de titel is niet van mijzelf, maar van de overleden Amerikaanse politicus Donald Rumsfeld. Nochtans is het quote die iedereen eens deftig aan het denken zou moeten zetten. De afgelopen weken werden we immers weer geconfronteerd met verschillende nieuwsberichten over de subsidiëringspolitiek van de overheid. En zonder de vinger te willen wijzen, de volgende voorbeelden komen nu toevallig van de Vlaamse overheid. De Vlaamse overheid die 5.000 euro "premie" voorziet bij de aankoop van een elektrische wagen (20 miljoen euro in totaal), 12 miljoen euro "subsidie" uittrekt voor de organisatie van een reeks tech-festivals in de maand maart en een niet nader genoemde som op tafel heeft gelegd voor de aankoop samen met de KU Leuven van het meesterwerk De humani corporis fabrica van Vesalius op een veiling bij Christie's NY voor 1,8 miljoen dollar.

Mij allemaal niet gelaten, maar moeten we in deze barre budgettaire tijden niet een beetje verder kijken dan onze neus lang is. Het is een feit dat het niet goed gaat met de begroting en het is ook een feit dat er niet of te weinig wordt hervormd om het hoofd te bieden aan de talrijke uitdagingen van onze maatschappij. Maar wie is daar voor verantwoordelijk? De politici van de opeenvolgende regeringen? Zij dragen inderdaad de eindverantwoordelijkheid, dat is juist, maar zijn wij zelf ook niet even verantwoordelijk voor de staat van het land?

In alle kritieken is te horen dat we als maatschappij budgettair boven onze stand leven en moeten saneren. En iedereen is daar ook voorstander van tot… het concreet wordt. Wanneer er concrete stappen moeten worden gezet, is blijkbaar niemand in staat om te kijken naar “the bigger picture" en kijken we toch vooral naar onszelf.

Zouden de enthousiaste kopers van een nieuwe elektrische wagen zich vragen stellen of hun premie van 5.000 euro eigenlijk wel noodzakelijk is. Zouden de tech-festival organisatoren zich de vraag stellen of hun festival ook zonder Vlaamse steun financieel rond zou draaien? En ondanks de cultuurhistorische waarde van het Vesalius-boek, zou men bij de KU Leuven zich de vraag stellen of men niet beter voor privé sponsoring had gezorgd, eerder dan een beroep te doen op overheidsgeld? Ik vraag mij dit oprecht af.

Want ja, we kunnen op social media en de klassieke media wel blijven moord en brand schreeuwen over de lamentabele staat van de begroting en het gebrek aan hervormingen, maar als puntje bij paaltje komt wil niemand de rekening betalen. Ik hoor het graag dat er een fiscale hervorming moet komen en een kerntakendebat. Tot er voorstellen op tafel komen en lobbygroepen moord en brand schreeuwen over het feit dat bepaalde fiscale gunstregimes of subsidies bijgestuurd of afgeschaft zullen worden. Dan is het plots "don't tax you, don't tax me, tax that fellow behind the tree". En politici, die aan hun electorale achterban moeten denken, schieten in een pijnlijke kramp, want ja "mates don't tax mates", zoals de voormalige Australische premier Tony Abbott zo mooi kon zeggen.

Dus ja, wie is dan verantwoordelijk voor de lamentabele staat van het land? Alleen de politiek of moeten we onszelf ook in vraag stellen? Moeten we het normaal vinden dat we kunnen genieten van fiscale voordelen die een ander niet heeft? Moeten we het normaal vinden dat telkenmale de overheid passeert we met de handen open staan om allerlei steun te ontvangen? Ik denk het niet.

Als we niet in staat zijn om onszelf in vraag te stellen, dan is dit nefast voor de begrotingsproblematiek. Als iedereen maar blijft vasthouden of pleit voor fiscale incentives en overheidssubsidiëring, zonder rekening te houden met het bredere maatschappelijke verhaal, dan is dit problematisch.

En wat is dat dan, dat bredere maatschappelijke verhaal? Wel dat is het maatschappijmodel dat wij kiezen. Momenteel is dat de verzorgingsstaat, en dat model staat niet ter discussie. Een dergelijk model is budgettair veeleisend en vraagt evenwichten in de financiering en de uitgaven, en dat wordt al te vaak uit het oog verloren. Sommigen gaan er zo maar van uit dat het logisch is zij minder moeten bijdragen aan de verzorgingsstaat en/of meer moeten ontvangen. Dat is een probleem, zeker als dit discours mee door de media wordt ondersteund. Want let’s face it, we kunnen het effectief zoals in heel wat andere landen met minder belastingdruk en minder overheidsuitgaven doen, maar dan moeten we ook de consequenties daarvan dragen. Zijn we dan ook bereid pakweg onze studenten zoals in de USA of de UK 20.000€ collegegeld te laten betalen om te studeren, minder sociale rechten te accepteren en minder overheidssubsidies te krijgen? Niemand staat hiervoor te springen.

Dus als we effectief onze verzorgingsstaat naar de toekomst toe willen vrijwaren, dan hebben we geen andere keus en moet er hervormd worden. En echt hervormen wordt pas mogelijk als we in staat zijn om onszelf in vraag te stellen, in plaats van uitsluitend inspanningen van anderen te verwachten. Is het niet logisch dat we accepteren dat we langer moeten werken, dat we meer remgeld moeten betalen, dat we minder (fiscale) subsidies krijgen, dat huurinkomsten en meerwaarden op aandelen belast worden etc? Dat zijn de vragen die we ons moeten stellen.

En terzelfdertijd mag er best ook wat meer fiscale dankbaarheid zijn. Iedereen van links tot rechts moet zich toch ook eens de vraag stellen wat een ander maatschappijmodel voor hem of voor haar zou hebben betekend. Ikzelf (en velen met mij) zou niet hebben kunnen studeren. En heel wat bedrijven bijvoorbeeld zouden zonder coronasteun ook over de kop zijn gegaan. Dit is de kracht van onze verzorgingsstaat. Dit besef mag stilaan ook wel eens binnensijpelen in het debat en aan bod komen in de media.

Staatsmanschap begint immers bij onszelf.