Verslag van de formateurs : voor een welvarend, solidair en duurzaam België

We zullen 2020 nooit vergeten. Het jaar waarin het coronavirus onze levens ontwrichtte. Families zijn in rouw, onze gezondheidszorg onder druk, scholen moesten sluiten, ons sociaal contact werd beperkt. Nooit eerder maakten we een dergelijke situatie mee in ons land.

Net als onze buurlanden, is België nog niet uit de gevarenzone. We hebben moeten leren leven met het virus. Na de gezondheidscrisis maakt ons land zich op om een zware economische en sociale crisis het hoofd te bieden. Nooit eerder verloren zoveel mensen tijdelijk hun job of moesten bedrijven en zelfstandigen verplicht de deuren sluiten. Op deze crisissen enten zich de digitale revolutie en de ecologische transitie die onze economie en onze samenleving diepgaand veranderen. Twee revoluties die reeds aan snelheid wonnen en door de coronacrisis verder worden versneld.

Dit plaatst ons voor onze verantwoordelijkheid. Wij willen zo snel mogelijk de schade herstellen en ons land heropbouwen, meer solide en meer duurzaam. Het wordt een zware inspanning, maar onze weerbaarheid is groot. Ook in het verleden hebben we ons in België op moeilijke momenten sterk getoond.

Burgers wachten vol ongeduld op oplossingen en perspectief. Ze kijken naar hun verkozenen en vragen terecht dat deze hun verschillen overstijgen. De zeven onderhandelende partijen beantwoorden dit appel door samen een stap vooruit te zetten. Na de schok en de chaos komt de tijd van herstel en heropbouw. De wereld is veranderd, ook de politiek moet anders.

De federale regering stimuleert en bundelt alle positieve krachten in een sfeer van solidariteit en samenhorigheid. Met een aanpak die verenigt in plaats van verdeelt, verbindt in plaats van spanning en tweedracht zaait.

Vastberaden om het land zo snel mogelijk uit de crisis te loodsen, draagt de nieuwe meerderheid een breed project uit, met een sterke toekomstambitie. ‘De wereld na corona’ mag niet gewoon een wereld zijn zonder het virus. Het moet een wereld zijn waarin iedereen haar of zijn leven in alle vrijheid vorm kan geven. Een dynamische en performante economie, een efficiënte en emanciperende sociale zekerheid en een innovatief en modern klimaatbeleid zijn de beste manieren om daartoe te komen.

Om het land opnieuw in beweging te brengen, heeft de regering zes prioritaire assen bepaald.

1. Een solidair land

Wij willen een solidair land waar we niemand achterlaten, iedereen naar waarde schatten en tegen tegenslagen beschermen. Gezondheid is daarin fundamenteel. Het is ons hoogste goed. Deze regering ziet

het beheer van de gezondheidscrisis als topprioriteit om iedereen te beschermen. Daarom doen we belangrijke investeringen in de gezondheidszorg, in het bijzonder in de geestelijke gezondheidszorg. Deze financiering is meteen ook een erkenning voor alle zorgverleners die sinds het begin van de epidemie grote offers hebben gebracht.

De regering zal niet alleen nieuwe middelen injecteren; zij zal ook hervormen op basis van duidelijke gezondheidsdoelstellingen die de kwaliteit verhogen, de gelijke toegang verbeteren en uitgaven terugdringen die niet ten goede komen aan patiënten en zorgverleners. Zij zal haar beleid ondersteunen met de nieuwste technologieën en de laatste wetenschappelijke kennis. Daarnaast zal de regering, in dialoog, een reeks hervormingen starten om onze gezondheidszorg efficiënter te maken. Deze hervormingen garanderen patiënten toegang tot de beste zorg ter wereld en laten zorgverleners in betere omstandigheden werken.

De sociale zekerheid, die alle Belgen na aan het hart ligt, wordt beschermd en de financiering ervan op lange termijn gegarandeerd. Tegelijk versterkt ook een intensievere strijd tegen sociale fraude onze sociale zekerheid. Op het gebied van de pensioenen zal de regering zich inspannen om de verschillende regelingen – werknemers, ambtenaren, zelfstandigen – op mekaar af te stemmen, met respect voor verworven rechten. We streven naar het verhogen van de laagste pensioenen en het minimumpensioen. Het geboorteverlof, dat emancipeert en de gelijkheid man-vrouw bevordert, wordt opgewaardeerd. Op het vlak van armoede, zal de strijd tegen sociale uitsluiting nieuwe middelen krijgen waarbij de sociale minima tijdens deze legislatuur worden opgetrokken.

2. Een welvarend land

België moet een land zijn waar werken en ondernemen loont. Werknemers, ondernemers en zelfstandigen verzekeren onze welvaart. In deze moeilijke tijden, moeten we er ook zijn voor zij die het land draaiende houden. We doen dat door onze bedrijven, en in het bijzonder kmo’s, meer ademruimte te geven en beter bestand te maken tegen schokken.

Lokaal en kleinschalig ondernemerschap kreeg het door de coronacrisis hard te verduren. Om hen opnieuw te lanceren, maken we investeringen in kmo’s aantrekkelijker en herwaarderen we het zelfstandigenstatuut.

Jobs creëren is een prioriteit voor deze regering. Hoe hoger de werkgelegenheidsgraad, hoe sterker onze sociale zekerheid. Een kwaliteitsvolle job is de beste sociale bescherming en een belangrijke bron van emancipatie. De regering zal werken belonen, de meest kwetsbare groepen op weg naar werk begeleiden en streeft tegen 2030 een werkzaamheidsgraad van tenminste 80% na.

De regering zal er alles aan doen om iedereen zo snel mogelijk, en in de beste omstandigheden, opnieuw aan het werk te krijgen. Daarom investeren we onder meer in vaardigheden, omarmen we het nieuwe werken en belonen we wie langer werkt. We geven het sociaal overleg een nieuwe impuls en verzekeren haar rol op het vlak van arbeid.

De regering zal bij haar start een ambitieus relanceplan lanceren, in overleg met de Gewesten, de Gemeenschappen en de lokale overheden. Het herstel- en investeringsplan van 4,7 miljard zal een krachtige impuls aan onze economie geven, heel wat nieuwe jobs creëren en de transitie naar een koolstofarme economie versnellen.

De regering zal een bredere fiscale hervorming voorbereiden om het belastingstelsel te moderniseren, te vereenvoudigen, meer rechtvaardig en meer neutraal te maken. De regering zal ook maatregelen nemen om de gezinsfiscaliteit te verlichten en beter af te stemmen op de combinatie werk en gezin. Er moet ook een vorm van digitale taxatie komen. België zal het voortouw nemen in de besprekingen op internationaal niveau. De strijd tegen fiscale fraude wordt onverminderd verdergezet.

3. Een duurzaam land

Naast aandacht voor werk en het sociale, zal de regering ook sterk inzetten op klimaat en leefmilieu. Wegkijken van de klimaatcrisis kan niet langer. België schrijft zich volledig in in de klimaatambities van Parijs en in de Europese Green Deal. Het is de ambitie om tegen 2030 de broeikasgasuitsoot met 55% te verminderen en tegen 2050 ons land klimaatneutraal te maken.

Niet alleen dwingt de klimaatverandering ons tot die keuze, de omslag naar een duurzame economie betekent ook meer jobs en nieuwe groeikansen. Van alle Europese landen is België het meest gebaat bij een ambitieuze klimaataanpak. De coronacrisis en de behoefte aan een grote relance bieden ons land een historische kans om de omslag te maken naar een ander economisch model; sterker en duurzamer. De regering zal hiervoor samenwerken met de deelstaten die heel wat hefbomen in handen hebben - zoals wonen, energie, mobiliteit en biodiversiteit.

De omslag naar een koolstofvrije economie zal een voortdurende zorg van de regering zijn. In de eerste plaats zetten we in op de ontwikkeling en bouw van hernieuwbare energiebronnen – in het bijzonder wind- en zonne-energie – en dit in het hele land, van Oostende tot Aarlen. Hernieuwbare energie en efficiënter energiegebruik moeten geleidelijk aan vervuilende energiebronnen, met inbegrip van kernenergie, vervangen.

Naast gedragsverandering, zetten we ook in op innovatie en technologie om onze planeet te redden. Met dit doel plannen we een heus transformatiefonds dat zal investeren in de nieuwe economie. Ecologie en economie staan niet tegenover elkaar. Ze moeten elkaar net versterken. De ecologische transitie zal zorgen voor nieuwe jobs, een betere levenskwaliteit en meer innovatiekracht.

Ten slotte, zullen we grote investeringen doen die talrijke spin-offs genereren en een gunstig effect zullen hebben op duurzame ontwikkeling: hernieuwbare energie, isolatie van gebouwen, klimaatvriendelijke technologieën, maar ook op vlak van digitalisering en mobiliteit. In dat opzicht ondersteunen we vooral het spoor en de intermodaliteit.

Op het vlak van mobiliteit neemt de regering alle nodige maatregelen om het gebruik van milieuvriendelijke vervoersmiddelen aan te moedigen. We nemen ook maatregelen die de korte keten ondersteunen, het gebruik van duurzame materialen in de bouw stimuleren en de meest vervuilende economische activiteiten ontmoedigen.

4. Een veilig land

Elke Belg en elk Belgisch bedrijf moet kunnen rekenen op goed werkende veiligheidsdiensten en een justitieel apparaat dat sneller en efficiënter werkt dan vandaag. Daarom investeert de regering aanzienlijk in veiligheid en justitie zodat de wet correct wordt afgedwongen, en dat binnen een redelijke termijn, los van de financiële situatie van mensen die hun rechten gerespecteerd willen zien. We investeren niet enkel in de digitalisering van justitie, maar ook in de mensen die er werken. Zo dringen we de gerechtelijke achterstand terug.

De regering wil ook het gevoel van straffeloosheid aanpakken. Het Belgisch sociaal contract bevat rechten en plichten die op een correcte manier moeten worden gewaarborgd en afgedwongen. We breiden het snelrecht uit en zorgen ervoor dat straffen effectief worden uitgevoerd. We versterken de politie en geven burgemeesters meer armslag.

5. Een land van samenwerking en respect

Ons land heeft zes staatshervormingen gekend. Sinds 1970 werd België in opeenvolgende fasen omgevormd tot een federale staat met sterke deelstaten. Nochtans is er een algemene consensus dat de bevoegdheidsverdeling voor verbetering vatbaar is.

De regering wil daarom tijdens de komende legislatuur een grondige hervorming voorbereiden van de staatsstructuren. Ze zal hierover een breed democratisch debat met de burger, het middenveld, de academische wereld en de politieke vertegenwoordigers organiseren. Het doel is een nieuwe staatsstructuur vanaf 2024 met een meer homogene en efficiënte bevoegdheidsverdeling met inachtneming van de principes van subsidiariteit en interpersoonlijke solidariteit. Dit moet leiden tot een versterking van de autonomie van de deelstaten en van de slagkracht van de federale overheid. Samenwerking en respect moeten centraal staan.

We zetten in op politieke vernieuwing door de hand te reiken naar nieuwe participatievormen en burgerinitiatieven. Basisregels van het politieke leven, zoals het statuut van parlementsleden of de kieswet, zullen onderdeel uitmaken van een voorstel van hervorming zodat politiek in ons land ethischer wordt. Ook de overheidsdiensten worden gemoderniseerd, gedigitaliseerd, gediversifieerd en vervrouwelijkt. Bovendien engageert de regering zich om alle vormen van discriminatie te bestrijden, onder meer die tegenover vrouwen.

6. België: een sterke stem in Europa en de wereld

Als stichtend lid en gastland van de belangrijkste Europese instellingen, bevestigt België haar uitgesproken pro-Europees engagement. Europa bracht ons vrede, veiligheid en welvaart. Internationale handel is een van de slagaders voor een kleine en open economie als België. De komende jaren zijn beslissend voor de toekomst van Europa en voor onze rol in de wereld. België, dat in 2024 de Raad van de Europese Unie zal voorzitten, wil van die gelegenheid gebruik maken om al zijn engagementen te herbevestigen en uit te dragen.

België en de Belgische economie hebben alles te winnen bij een sterk Europa en een sterke Unie. Ons Belgisch en Europees belang moet de leidraad zijn van ons internationaal handelen. De regering wil dan ook de historische rol van België als bruggenbouwer op zich nemen en actief zoeken naar een nieuwe Europese consensus. Ons land steunt voluit de strategische autonomie die Europa de komende jaren moet ontwikkelen.

De grote uitdagingen van onze tijd - klimaatverandering, terrorisme en extremisme, risico op wereldepidemieën, schendingen van internationaal recht en de rechtsstaat - kunnen we maar het hoofd bieden als we samenwerken met andere landen in een geest van partnerschap. Op internationaal vlak is deze regering een vurig pleitbezorger van de multilaterale samenwerking. De Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen en de Agenda 2030 van de Verenigde Naties staan hierbij centraal.

Ons land streeft naar een correcte aanpak van asiel en migratie. We voeren een humaan beleid voor mensen die bescherming nodig hebben, en een kordaat terugkeerbeleid. Op het Europees niveau eist België een eerlijke verdeling van de verantwoordelijkheden en van de lasten.

Het welzijn en de welvaart van alle Belgen staan de volgende jaren voorop. We zullen er alles aan doen om samen het coronavirus te overwinnen, onze economie herop te starten en ons land opnieuw in beweging te brengen.

Het Europees voorzitterschap in 2024 moet het orgelpunt worden van een hele reeks diepgaande economische, sociale en milieu-hervormingen die ons land moeten moderniseren.

In 2030, bij de viering van tweehonderd jaar België, moet ons land er staan als toonbeeld in Europa van economisch dynamisme, doeltreffende solidariteit en duurzame ontwikkeling.

Alexander DE CROO, Paul MAGNETTE