Vlaamse ondernemingen achterop op vlak van cybersecurity

De grote meerderheid van Vlaamse ondernemingen loopt achter op cybersecurity en digitalisering. Dat leert de analyse na twee jaar Voka DigiScan. In dit artikel vatten we de tien belangrijkste vaststellingen samen.

De afgelopen twee jaar vulden meer dan duizend Vlaamse ondernemingen de DigiScan van Voka in. Hiermee analyseerden ze hun eigen digitale maturiteit. Tegelijkertijd leerden ze verbeterpunten kennen.

De DigiScan toont aan dat er nog veel werk aan de winkel is. Het gemiddelde maturiteitsniveau van Vlaamse ondernemingen bedraagt 2,54 op 5. De mediaan ligt daarbij nog een stuk lager. 71 procent scoort onder de 3 op 5. Dit duidt op een matige digitaliseringsgraad.

We zien ook dat dienstenbedrijven duidelijk digitaal meer matuur zijn. Het verschil tussen beide is vooral zeer groot op het vlak van strategie en klanten/leveranciers. Deze verschillen kan je grotendeels herleiden tot het gegeven dat productiebedrijven vaak minder klantgericht zijn en meer worstelen met het vinden van het juiste businessmodel. Dienstenbedrijven zijn vaak ook wendbaarder.

25% van de ondernemingen die de scan hebben ingevuld kan je ook categoriseren als exportintensief. (Een bedrijf is exportintensief als het meer dan 20% van de omzet uit export haalt). Ook zij zijn matuurder dan de gemiddelde onderneming en dat staat los van de grootte van de onderneming. Dat is ook in lijn van de verwachtingen. Ondernemingen die exporteren of meer blootgesteld worden aan internationale concurrentie zijn doorgaans innovatiever en het is dan ook niet verbazingwekkend dat ze ook meer inzetten op digitale transformatie.

10 vaststellingen

Op basis van de data ingegeven door de bedrijven kunnen we heel wat vaststellingen doen. We beperken ons tot 10 opmerkelijke vaststellingen.

1. Digitale kloof tussen grote en kleine ondernemingen blijft groot

Ten eerste zien we dat de digitale kloof tussen grote en kleine ondernemingen groot blijft. Dat is jammer genoeg ook in lijn met indicatoren uit andere studies.

De categorie met de grootste ondernemingen steekt hier duidelijk met kop en schouders bovenuit.
Ondernemingen in de categorie van 10-25 ondernemingen scoren ook opmerkelijk goed. Maar dat is grotendeels omdat we in deze categorie opmerkelijk veel dienstenbedrijven tellen.

2. Duidelijke strategie en actieplan blijven vaak achterwege

We zien ook dat een duidelijke strategie en actieplan vaak achterwege blijven bij onze Vlaamse ondernemingen.
Wat opvalt is dat bijna 60% van de bedrijven geen gedocumenteerde strategie heeft, dat is toch wel zorgwekkend, zeker als je weet dat dit een belangrijke randvoorwaarde is om te starten met digitale transformatie.

Ook enigszins zorgwekkend is dat bijna 7 op de 10 nog geen concreet actieplan heeft. In het ideale scenario heeft men een duidelijk actieplan met concrete termijnen, KPI's en verantwoordelijken per project. We zien dat dit helaas slechts het geval is bij een zeer kleine minderheid. We zien wel een positieve tijdsevolutie. Beide percentages rond het ontbreken van strategie en actieplan blijken af te nemen over de tijd heen.

3. Externe evoluties onvoldoende opgevolgd

We kunnen ook vaststellen dat het merendeel van de ondernemingen onvoldoende rekening houdt met externe evoluties. Dat kan gaan over markttrends, technologieën zoals blockchain, Artificiële Intelligentie,… , nieuwe business modellen, of je concurrenten.

Maar liefst 43% van de ondernemingen volgt trends en technologieën niet actief op.
Wat dan wel weer positief is dat 3 op de 10 toch actief technologische evoluties binnen en buiten de sector opvolgt, en dus ook over het muurtje kijkt bij andere ondernemingen of organisaties.

4. Kleine minderheid heeft vast budget voor digitale transformatieprojecten.

Als we het hebben over budgetten, zien we dat slecht een kleine minderheid echt een vast budget heeft gealloceerd voor digitale transformatieprojecten.

Dat is ook positief gecorreleerd met de bedrijfsgrootte. Het zijn dus vooral de grotere ondernemingen die een jaarlijks budget reserveren. Vaak gaat het over een percentage van de omzet. In de cijfers zien we dat ongeveer 1 op de 5 op dit moment daar geen budget voor heeft voorzien. In het merendeel van de cases worden eventuele middelen ook ad hoc toegewezen.

5. Rollen en verantwoordelijkheden rond digitalisering onvoldoende gedefinieerd

Een andere vaststelling is dat rollen en verantwoordelijkheden rond digitalisering bij het gros van de ondernemingen onvoldoende zijn gedefinieerd. Nochtans is het zeer belangrijk om dat wel te doen om het succes van alle digitaliseringsprojecten te verhogen. Ook het aanstellen van een eindverantwoordelijke is belangrijk.

6. Te weinig aandacht voor menselijk kapitaal

Meeste ondernemingen besteden ook nog te weinig aandacht aan het menselijk kapitaal in de onderneming, of het aanwezige talent. We zien dat een stuk minder dan de helft van de ondernemingen trainingsplannen heeft voor zijn personeel, nochtans cruciaal binnen digitale transformatie. Bij slechts 6% van de ondernemingen is er een gepersonaliseerd trainingsplan. We zien wel dat deze cijfers positief evolueren over de jaren heen.

7. Meerderheid heeft analoge en digitale verkoopskanalen, maar gebrek aan omnichannel

Een andere vaststelling is dat het merendeel van de bevraagde ondernemingen wel analoge en digitale verkoopskanalen heeft om te interageren met zijn klanten, maar een omnichannel benadering waarbij beide kanalen op elkaar zijn afgestemd ontbreekt nog veelal.

Wat de online interactie met klanten betreft zien we dat 41% wel een website heeft maar enkel met wat contactinformatie. (8% daarentegen biedt zijn producten aan via een digitaal platform met een uitgebreide klantenondersteuning).

We zien ook dat er bij 4 op de 10 er geen enkele afstemming tussen beide kanalen is, nochtans belangrijk om een frictieloze en aangename klanteninteractie te verzekeren.

8. Cybersecurity blijft cruciaal aandachtspunt

Cyberveiligheid vervolgens blijft een heel belangrijk aandachtspunt. We blijven hier hameren op het belang hiervan, maar toch zien we dat nog steeds 6 op de 10 ondernemingen geen digitale beveiligingsstrategie hebben. Nochtans leert de meest recente CS barometer dat 1 op de 8 ondernemingen in Vlaanderen vorig jaar getroffen werden door cyberaanvallen We zien in de data ook dat het vooral de kleinere ondernemingen zijn die onvoldoende werk maken van beveiligingsmaatregelen. Dat baart ons wel zorgen, want ook al zijn ze in vergelijking met grotere ondernemingen net iets minder vaak het doelwit, de aangerichte schade is proportioneel wel groter.

9. Nog steeds veel manueel datawerk

Op het vlak van data zien we dat er nog steeds veel manueel gebeurt. Hier zien we bv. dat maar in 1 op de 3 ondernemingen data automatisch wordt verzameld. Bij de grootste ondernemingen gaat het wel over meer dan 1 op 2. Hier kunnen we opmerken dat bijna 50% van de ondernemingen inzichten gaat verwerven op basis van rapporten die manueel worden opgesteld. Wat wel positief is dat ongeveer 30% van de ondernemingen toch wel automatisch inzichten verwerft op basis van data, toch wel een hoog percentage.

10. Ook bij productiebedrijven zien we ten slotte dat hun processen ook nog grotendeels manueel worden opgevolgd

Ook bij productiebedrijven zien we ten slotte dat hun processen ook nog grotendeels manueel worden opgevolgd. De cijfers tonen aan dat dit voor meer dan 7 op 10 productiebedrijven nog steeds geldt.

Vul hier zelf de Voka DigiScan in.

Bron: VOKA​