Wordt 2024 het jaar van de kruistochten tegen de ondernemers en de ambtenaren?

De formatiegesprekken zitten hopelijk in de laatste rechte lijn. Maar zodra er details over de voorstellen van de coalitiepartners naar buiten komen, regent het emotionele reacties op alle niveau's. Sommigen spreken zelfs van kruistochten tegen de ondernemers, anderen van een politieke aanslag op de ambtenaren. Maar is dat allemaal niet een klein beetje te veel drama?

Ons land staat voor cruciale weken in de politieke formatiegesprekken. Het is stilaan nu of nooit voor formateur De Wever. Bovendien kan de budgettaire situatie van ons land eigenlijk geen verder politiek uitstel meer verdragen. Het wordt dan ook de hoogste tijd om te landen en om een politiek compromis te sluiten over een regeerakkoord. Maar dat dit geen evidentie is, is een understatement van jewelste.

De afgelopen week regende het weer alarmerende berichten op alle banken. De publicatie van het boek over de inkomstenongelijkheid van professor Decoster, waar onder meer werd gesteld dat de "vervennootschappelijking" zorgt voor het afwenden van persoonlijk inkomen van bedrijfsleiders, zorgde voor heel wat commotie in ondernemersmiddens. Op social media werd zelfs openlijk gesproken van een kruistocht tegen ondernemers. En met het uitlekken van de besparingsplannen van de Arizona-coalitie, waar onder andere de ambtenarenpensioenen en de ziekte-uitkeringen worden geviseerd, wordt moord en brand geschreeuwd door de vakbonden.

Is dit allemaal niet een beetje te veel drama? Moeten we niet allemaal toch stilaan gaan beseffen dat het anders moet? De afgelopen decennia hebben verschillende generaties politici ons land in de budgettaire rode zone geduwd. Wellicht vaak met goede bedoelingen, maar al te zeer met weinig doordachte beslissingen. "Gouverner, c'est prévoir" zie de Franse politicus Émile de Girardin reeds in de 19de eeuw. Het gevolg is dat we thans voor een nooit geziene saneringsoefening staan. De Arizona-coalitie moet een budgettaire inspanning leveren van 27 miljard euro, en dan nog zal de begroting niet in evenwicht zijn, maar nog steeds een tekort van 1,5% vertonen. En als de coalitiepartners ook nog nieuw beleid willen voeren, zoals het verlagen van de belastingdruk op arbeid, zullen nog extra miljarden moeten worden gevonden.

Maar we zijn ook zelf de oorzaak van het probleem. De mentaliteit van de afgelopen decennia en van vandaag is nog steeds om te trachten zo weinig mogelijk bij te dragen aan de financiering van de maatschappij en om zoveel mogelijk te pakken van de overheid, wat er te pakken valt. Wat de gevolgen hiervan zijn, dat laat de meesten onder ons koud.

We zijn zelf ook de oorzaak van het probleem. Zoals ook de vorige decennia, is de drijfveer van de meesten onder ons nog steeds om zo weinig mogelijk bij te dragen aan de financiering van de maatschappij. Fiscale consultants, cijferberoepers, vermogensplanners, advocaten en notarissen, zien het graag gebeuren. En onze zwarte economie blijft tot op de dag van vandaag met 16% van het BBP, nog steeds pakken hoger dan in de buurlanden. En daarnaast is de mentaliteit uiteraard ook om zo veel mogelijk te pakken van de overheid, wat er te pakken valt. Wat de gevolgen hiervan zijn op termijn, dat laat de meesten onder ons koud. Dit moet anders.

De belastingdruk is te hoog en onze overheidsuitgaven moeten drastisch naar omlaag, zoveel is zeker. Maar wat evenzeer een evidentie is, is dat de belastingdruk te ongelijk is verdeeld. Het feit dat vandaag, onder invloed van de formatiegesprekken, veel van deze problemen gewoon worden benoemd, kan bezwaarlijk als een kruistocht of heksenjacht tegen de een of de andere worden aanzien. De problemen worden gewoon benoemd en dat is niet meer dan terecht.

Zijn managementvennootschappen handige vehikels voor ondernemers om personenbelasting en sociale zekerheidsbijdragen te ontwijken? Ja dat zijn ze zeker! Is een meerwaardebelasting onethisch en immoreel? Neen dat is het niet! Zijn de overheidspensioenen van ambtenaren onevenredig hoog in vergelijking met de privé-pensioenen? Daar is geen twijfel over! Moet de pensioenleeftijd drastisch naar omhoog? Absoluut! Moeten de overheidssubsidies worden gesaneerd? Uiteraard! Moeten de misbruiken bij sociale uitkeringen harder worden beteugeld. Het zal wel zijn! En ik kan zo nog een tijdje doorgaan.

Wie deze problemen niet onder ogen wil zien, en blijft op de barricaden staan ten voordele van de eigen (electorale) achterban speelt met de toekomst van de samenleving en van de volgende generaties. Alleen als iedereen bereid is om de ernst van de situatie te accepteren en een bijdrage te leveren, kan het budgettair probleem opgelost worden en kan belastinggeld verstandig worden besteed ten voordele van de economie en de maatschappij. Dat vraagt politieke moed bij de politici, maar vooral ook zelfbesef bij burgers en ondernemingen.