Zijn de 40 miljard euro aan zwart geld op de Belgische bankrekeningen een ideale financiële meevaller om de Staatskas te redden?

In een explosief verslag van februari 2021, dringt het Rekenhof er bij de overheid op aan om "meer aandacht te besteden" aan de 40 miljard euro aan kapitaal dat op Belgische bankrekeningen staat en dat werd gerepatrieerd in het kader van de vorige regularisatie- rondes. Kan deze financiële meevaller de (lege) Staatskas redden ?

In zijn voormeld verslag is het Rekenhof van oordeel dat tijdens vorige regularisatierondes 44,6 miljard euro kapitaal werd gerepatrieerd naar Belgische rekeningen. Volgens het Rekenhof waren deze regularisaties evenwel "onvolledig" omdat op slechts 2,59 miljard euro heffingen werden betaald. Dit komt om- dat de regularisaties over het algemeen enkel betrekking hadden op de roerende inkom- sten (dividenden, interesten,...) en niet op het onderliggende fiscaal verjaarde kapitaal. Dit kapitaal blijft verborgen voor de fiscus omwille van het verlopen van de aanslagtermijnen. Hun houders stellen zich daarentegen bloot aan het risico op strafvervolging en een veroordeling wegens witwassen, met als resultaat een inbeslagname van het kapitaal en zelfs een gevangenisstraf. Het feit van het repatriëren van niet aangegeven kapitalen naar België, ze te beheren en te herinvesteren (door er bijvoorbeeld roerende of onroerende waarden mee te kopen) kan er zodoende toe leiden dat de houder van de rekening een witwasmisdrijf pleegt. Witwassen is een voortdurend misdrijf, dat in beginsel niet verjaart. Daarvoor is het van geen belang of de kapitalen al dan niet fiscaal verjaard zijn.

Een ophefmakend arrest van het hof van beroep van Gent van 16 januari 2019 toont op een overtuigende wijze aan dat een veroordeling voor witwassen mogelijk blijft, zelfs indien de onderliggende belastingfraude reeds lang verjaard is. Deze zaak betrof een dame van in de negentig en haar zoon, twee erfnamen van een ondernemer die actief was geweest in de textielsector. Zij waren rechtstreeks of onrechtstreeks (middels een Panamese vennootschap) houder van niet aangegeven rekeningen ; in het bijzonder een rekening van 12,3 miljoen euro in Luxemburg. De ondernemer en zijn echtgenote hadden sedert 1953 slechts een zeer klein bedrag (713.000 euro op 50 jaar) van hun inkomsten aangegeven aan de fiscus. In eerste aanleg werd de dame veroordeeld tot een gevangenisstraf van 16 maand (waarvan 10 maand met uitstel) en tot de inbeslagname van een gedeelte van het vermogen (2,7 miljoen euro). Gelet op haar gevorderde leeftijd en haar blanco strafblad zal het hof echter een volledige opschorting toekennen van de uitvoering van de gevangenisstraf (ze is dus nauwelijks weten te ontsnappen aan de gevangenis !), maar verhoogt de straf van inbeslagname tot 4,1 miljoen euro. Het feit dat een gedeeltelijke/onvolledige regularisatie is gebeurd zorgt er mijn inziens niet langer voor dat het risico op een veroordeling wegens witwassen wordt afgewend, zoals de zaken betreffende de ondernemersfamilies Dejager en Engels, die in het Noorden van het land niet uit de media waren weg te denken, aan- tonen. De gebroeders Dejager, bedrijfsleiders van de onderneming textile Osta Carpets, hadden een omvangrijke frauduleuze constructie bedacht (gebruik van postbusvennootschappen,...). In 2006 hadden ze een onvolledige regularisatie gedaan. Ze werden onlangs veroordeeld door het hof van beroep van Antwerpen tot een straf van inbeslagname van ongeveer 48 miljoen euro. Wat de familieleden Engels betreft, eigenaars van de gelijknamige onderneming gespecialiseerd in ramen en deuren, hadden zij sedert 2006 kapitaal, dat afkomstig was van belastingfraude, gerepatrieerd vanuit Zwitserland naar de Belgische KBC-bank. Bepaalde familieleden hadden indertijd slechts een gedeeltelijke regularisatie doorgevoerd. Het parket was dus overgegaan tot vervolgingen wegens het witwassen van fiscale fraude. Volgens de Vlaamse krant De Tijd zou vorig jaar een minnelijke schikking afgesloten geweest zijn voor een bedrag dat wordt geschat op meer dan 6 miljoen euro. Onnodig om paniek te zaaien : om een veroordeling in hoofde van witwassen te kunnen rechtvaardigen moet de strafrechter vaststellen dan de wettelijke herkomst of oorsprong van het kapitaal uitgesloten is. Of met andere woorden, zelfs in- dien het parket een belastingplichtige voor de strafrechtbank gaat vervolgen wegens witwassen, moet deze slechts het gedeelte van zijn vermogen gaan verantwoorden waarvan deze rechtbank iedere wettelijke oorsprong kan uitsluiten. Het weze echter verduidelijkt dat de rechtbank zich hiervoor wel kan gaan baseren op gewone feitelijke vermoedens, zoals het Hof van Cassatie recentelijk heeft herhaald in een arrest van 13 oktober 2020. Het is interessant om vast te stellen dat het Rekenhof in zijn conclusies aan de overheid vraagt om in het bijzonder aandacht te schenken aan dat fiscaal verjaarde kapitaal dat op Belgische rekeningen is ondergebracht. Het is mijn inziens meer dan waarschijnlijk dat zowel het openbaar ministerie (in het kader van zijn onderzoeken inzake belastingfraude en inbreuken op het witwassen) als de belastingadministratie hun schijnwerpers nu meer zullen richten op de Belgische rekeningen. Het is vast niet toevallig dat Vivaldi-regering reeds maatregelen heeft genomen om de toegang van de fiscus en het parket tot deze Belgische bankrekeningen te vergemakkelijken : de wet van 20 december 2020 legt de Belgische banken inderdaad op om (vanaf 31 december 2020) uiterlijk op 31 januari 2022 het saldo van de rekeningen mee te delen aan het centraal aanspreekpunt, gehouden bij de Nationale Bank.

Het feit dat zwart geld reeds vele jaren "slaapt" op Belgische rekeningen kan een vals veiligheidsgevoel opwekken. Strafrechtelijke vervolgingen wegens witwassen blijven in bepaalde gevallen theoretisch mogelijk, zelfs indien dit kapitaal fiscaal verjaard zou zijn en/ of een gedeeltelijke regularisatie (betreffende de niet fiscaal verjaarde roerende inkom- sten met uitsluiting van het onderliggende fiscaal verjaarde kapitaal), zou zijn gebeurd.