10 waarschuwingssignalen voor de Belgische economie

De Belgische economie kon de voorbije winter een recessiescenario vermijden, maar dat betekent niet dat alle economische zorgen daarmee van de baan zijn. Verschillende waarschuwingssignalen voor onze economie blijven op rood staan.

De Belgische economie hield de voorbije winter duidelijk beter stand dan eerder gevreesd. Dat betekent evenwel niet dat alle economische zorgen nu meteen weer achter de rug zijn, en dat onze economie terug op koers ligt naar stevige groei. Naast de positieve signalen van de afkoelende inflatie, de dalende prijzen voor energie en heel wat grondstoffen en de stevige toename koopkracht zijn er ook belangrijke waarschuwingssignalen voor de komende maanden.

1. Duitse recessie

De Duitse economie zakte de voorbije winter in recessie, en veel beterschap lijkt er op korte termijn niet meteen in te zitten. De voorlopende indicatoren blijven wijzen op een moeilijke economische situatie. Duitsland blijft onze belangrijkste handelspartner, en in het verleden impliceerden economische moeilijkheden in Duitsland ook meestal economische moeilijkheden bij ons.

2. Haperende industrie

De activiteit in de Belgische industrie zakte vorig jaar al met 1,3%, en onze enquête bij Vlaamse industriële ondernemingen suggereert dat dit jaar nog moeilijker wordt met een verwachte krimp van 4%.

3. Verontrustende signalen uit de chemie

De chemie is één van onze belangrijkste industriële sectoren, en uit die hoek komen toch wat verontrustende signalen. In het eerste kwartaal is de bezettingsgraad van de capaciteit in de chemie teruggezakt tot het laagste niveau ooit. In het tweede kwartaal was er sprake van enig herstel, maar toch blijft de capaciteitsbezetting in de sector laag in historisch perspectief.

4. Export onder druk

De Belgische export lag in het eerste kwartaal 3,6% (in volume) lager dan een jaar eerder, en die daling nam snel toe doorheen het kwartaal. Gezien ook de ontwikkelingen bij onze belangrijkste handelspartners zijn de vooruitzichten voor de export in de komende maanden niet meteen rooskleurig.

5. Lopende rekening in het rood

De lopende rekening van de betalingsbalans, die de voorbije 35 jaar overwegend duidelijk positief was, dook in 2022 diep in het rood. Zowel de Nationale Bank, het Planbureau, de Europese Commissie, het IMF en de OESO gaan ervan uit dat onze lopende rekening ook de komende jaren negatief blijft, een pijnlijke illustratie van onze aangetaste concurrentiepositie.

6. Vertragende kredietverlening

De impact van de stevige renteverhogingen door de ECB worden stilaan meer en meer duidelijk. Vooral door de hogere rentes is de kredietverlening duidelijk aan het vertragen. Dat impliceert dat investeringen door bedrijven en in woningen meer en meer in vraag gesteld worden.

7. Dalend aantal bouwvergunningen

Het aantal nieuwe bouwvergunningen lag in het eerste kwartaal 13% lager dan een jaar eerder. De terugval in nieuwbouw wordt gedeeltelijk gecompenseerd door een toename in renovaties, vooral gelinkt aan energie-efficiëntie, maar niettemin staat de activiteit in de bouw onder druk.

8. Stagnerende huizenprijzen

De stijging in de gemiddelde huizenprijzen viel de voorbije maanden nagenoeg stil. Het aantal transacties nam ondertussen duidelijk af, en de verkoopstermijnen nemen toe. Allicht zijn we ook in België op weg naar een daling van de gemiddelde huizenprijzen in de komende kwartalen (in de meeste Angelsaksische en Scandinavische landen is dat vandaag al het geval).

9. Toenemend aantal faillissementen

Sinds de coronapauze is het aantal faillissementen duidelijk aan het toenemen. Dit is op z’n minst gedeeltelijk een inhaalbeweging nadat er in de coronajaren uitzonderlijk weinig faillissementen waren, maar dit kan uiteraard snel uitgroeien tot iets ergers.

10. Het onhoudbare begrotingstekort

Alle Belgische overheden samen liggen dit jaar op koers voor een totaal begrotingstekort van 28 miljard euro, wat onhoudbaar hoog is. Op een bepaald moment zullen er toch inspanningen gedaan moeten worden om dat tekort terug een beetje binnen de perken te krijgen. Die inspanningen zullen wegen op de economische activiteit.

Onze economie deed het de voorbije maanden beter dan gevreesd, maar dat was vooral dankzij groei die ‘geleend’ werd van de toekomst via sterkere loonstijgingen en het grote begrotingstekort. De degelijke groei van de voorbije maanden is dan ook geen garantie voor de komende kwartalen. Verschillende waarschuwingssignalen voor onze economie blijven op rood staan. Tegen die achtergrond blijft ook de noodzaak hoog om vanuit het beleid meer aandacht te besteden aan de situatie in de industrie en aan de concurrentiepositie van onze hele economie.

Bart Van Craeynest

Hoofdeconoom bij Voka en auteur van het boek Terug naar de feiten