2025: duurzame mobiliteit opnieuw een stap dichterbij?

Na het autosalon is het nu de beurt aan fietsbeurs Velofollies, van 17 tot 19 januari. Door de groeiende verkeersdrukte en de opkomst van telewerken overwegen steeds meer Belgische werknemers alternatieven voor hun verplaatsingen. Is de bedrijfswagen, ooit een symbool van privilège, nog steeds de beste keuze? Met oplossingen zoals het mobiliteitsbudget en fietsleasing lijkt het het ideale moment om je vervoerskeuzes opnieuw te evalueren. Laurence Philippe, Legal Expert bij Partena Professional, onthult de beschikbare oplossingen voor een overgang naar flexibele en duurzame mobiliteit.

De hervorming van het mobiliteitsbudget, die in 2024 in werking is getreden, heeft de mogelijkheden voor werknemers uitgebreid. Wat zijn de belangrijkste nieuwigheden?

Die hervorming heeft de mogelijkheden voor werknemers veranderd: de stimulansen voor zachte mobiliteit die ze kunnen genieten, schommelen nu tussen 3.164 EUR en 16.875 EUR (geherindexeerde bedragen) per jaar. Met die enveloppe kunnen werknemers verschillende "duurzame" vervoermiddelen financieren: een abonnement op het openbaar vervoer, een elektrische fiets of carpoolen.

"Voor 2025 zijn er geen bijkomende hervormingen gepland en blijven de verantwoordelijkheden van werkgevers ongewijzigd. Ze moeten gewoon de regels blijven volgen die zijn vastgelegd in het koninklijk besluit met betrekking tot dat budget," legt Laurence Philippe uit. "Het doel blijft hetzelfde: de overgang naar een meer verantwoorde mobiliteit stimuleren en tegelijkertijd het woon-werkverkeer van werknemers optimaliseren."

Deze tweede pijler van "duurzame" vervoermiddelen omvat ook de terugbetaling van de huur of het hypothecair krediet voor werknemers die binnen een straal van 10 km van hun werk wonen. Voor werknemers die een dergelijke terugbetaling genieten is de voordelige fiscale en sociale behandeling bijzonder interessant. Dat geldt trouwens ook voor werknemers van wie de woning als gevolg van telewerk de voornaamste werkplek wordt. Een voorwaarde waarmee werkgevers die de telewerkmogelijkheden willen beperken, rekening moeten houden.

Nieuwe verplichtingen voor een groenere mobiliteit

Naast individuele stimulansen spelen ook bedrijven een centrale rol in de overgang naar een duurzamere mobiliteit. Op 31 januari 2025 moeten ondernemingen hun bedrijfsvervoerplan indienen (driejaarlijkse verplichting). "Dat plan is niet zomaar een rapport: het biedt de mogelijkheid om van gedachten te wisselen met de werknemersvertegenwoordigers en samen na te denken over innovatieve oplossingen die het gebruik van milieuvriendelijke vervoermiddelen aanmoedigen” voegt Laurence Philippe eraan toe.

Hoewel de wetgeving niet voorziet in specifieke sancties in geval van niet-naleving, kan het feit het plan niet mee te delen aan de ondernemingsraad leiden tot strafrechtelijke sancties. In Brussel zou een ontwerp van ordonnantie in de toekomst boetes kunnen opleggen aan bedrijven die hun verplichtingen niet nakomen, hoewel deze maatregel nog niet van kracht is voor 2025.

Opmars van alternatieven voor de auto in bepaalde sectoren

Sommige collectieve arbeidsovereenkomsten (cao's) maken al werk van concrete alternatieven voor de bedrijfswagen. Dat is bijvoorbeeld het geval in de gezondheidsinrichtingen (PC 330) en de metaalverwerkende nijverheid (PC 111 en PC 209), waar een cao voorziet in de mogelijkheid om de eindejaarspremie om te zetten in de leasing van een fiets. Bedienden uit de sector van de internationale handel (PC 226) kunnen dan weer een deel van hun eindejaarspremie omzetten in groene-mobiliteitsvoordelen.

Dat initiatief kan een eerste stap zijn naar de veralgemening van dergelijke oplossingen in andere sectoren.

Het cafetariaplan als hefboom voor mobiliteit en duurzaamheid

Naast sectorale alternatieven op het vlak van mobiliteit kunnen werkgevers een cafetariaplan inzetten als integraal onderdeel van hun mobiliteitsplannen. Dit flexibele verloningsinstrument biedt werknemers de mogelijkheid om binnen een door de werkgever bepaald raam keuzes te maken die optimaal aansluiten bij hun persoonlijke behoeften en voorkeuren.

Werkgevers kunnen een soort van mobiliteitsbudget invoeren dat eigen is aan het bedrijf en dat gefinancierd wordt door het bedrijf, ter stimulering van alternatieve vormen van mobiliteit, zoals de fiets, het openbaar vervoer of deelmobiliteit.

Op die manier kunnen cafetariaplannen bijdragen tot groenere mobiliteitskeuzes. Werknemers krijgen bijvoorbeeld de mogelijkheid om een fiets aan te schaffen, wat ze zonder een dergelijke financiële impuls waarschijnlijk niet zouden doen. Die flexibele aanpak ondersteunt niet alleen individuele voorkeuren, maar draagt ook bij aan bredere maatschappelijke doelen, zoals duurzaamheid en de verlaging van de CO₂-uitstoot.

Conclusie: een complexe puzzel

Wat mobiliteit betreft kunnen werkgevers diverse initiatieven ondernemen: telewerk, verplaatsingswijze, mobiliteitsbudget, fietsleasing, enz. Wel moeten ze ook rekening houden met de onderlinge afhankelijkheid van die verschillende keuzes. Als er minder mogelijkheden zijn om te telewerken, kan het mobiliteitsbudget minder interessant worden voor tal van werknemers die op meer dan 10 km van hun werk wonen. Een fietsleasing kan, alleen onder bepaalde voorwaarden, worden toegekend aan werknemers met een mobiliteitsbudget. De overstap naar elektrische auto's zal een impact hebben op de mogelijke wagenkeuzes en er zal rekening moeten worden gehouden met de oplaadmogelijkheden. Werkgevers die zowel een mobiliteitsbudget als een cafetariaplan invoeren zullen een duidelijk onderscheid tussen beide moeten maken.

Een gewaarschuwde werkgever zal dus niet alleen de verschillende voorwaarden met betrekking tot die keuzes zorgvuldig analyseren, maar ook kijken naar de verschillende mogelijkheden die op basis van zijn werknemersbestand worden aangeboden.