Bescherming van het milieu door middel van het strafrecht !

20 december 2021 à 14:12

De Commissie heeft op 15 december 2021 een voorstel voor een nieuwe richtlijn van de EU aangenomen om milieucriminaliteit aan te pakken en daarmee een belangrijke toezegging van de Europese Green Deal te verwezenlijken. Met het voorstel wordt beoogd de bescherming van het milieu doeltreffender te maken door de lidstaten te verplichten strafrechtelijke maatregelen te treffen. In het voorstel worden nieuwe milieudelicten gedefinieerd, worden minimumsancties vastgesteld, en wordt de doeltreffendheid van de samenwerking tussen wetshandhavers versterkt. Ook worden de lidstaten verplicht mensen die milieudelicten melden en samenwerken met de handhavingsdiensten te ondersteunen en bij te staan. Dit voorstel zal bijdragen tot de bescherming van de natuur en natuurlijke hulpbronnen, en van de volksgezondheid en het menselijk welzijn.

Belangrijkste doelstellingen van het voorstel

Het voorstel voorziet in nieuwe EU-milieudelicten, waaronder illegale houthandel, illegale scheepsrecycling of illegale onttrekking van water.Ook worden in het voorstel bestaande definities van milieudelicten verduidelijkt, waardoor de rechtszekerheid wordt vergroot.

De Commissie stelt voor gemeenschappelijke minimumstraffen voor milieudelicten vast te stellen. Wanneer de delicten tot de dood of ernstige verwonding van een persoon leiden of dat waarschijnlijk zullen doen, moeten de lidstaten ten minste voorzien in gevangenisstraffen tot tien jaar. In het voorstel voor een richtlijn worden ook aanvullende sancties voorgesteld, onder meer het herstel van de natuur, uitsluiting van de toegang tot overheidsfinanciering en aanbestedingsprocedures, of intrekking van administratieve vergunningen.

Met het voorstel wordt ook beoogd het onderzoek en de strafrechtelijke vervolging doeltreffender te maken. Er wordt voorzien in steun voor inspecteurs, politieagenten, openbaar aanklagers en rechters door middel van opleiding, onderzoeksinstrumenten, coördinatie en samenwerking, en in betere gegevensverzameling en statistieken. De Commissie stelt voor dat elke lidstaat nationale strategieën ontwikkelt waarmee wordt gewaarborgd dat er sprake is van een coherente aanpak op alle handhavingsniveaus en dat er voldoende middelen beschikbaar zijn.

Met het voorstel worden onderzoek en vervolging over landsgrenzen heen vergemakkelijkt. Milieudelicten hebben vaak gevolgen voor meerdere landen (bijvoorbeeld de illegale handel in wilde dieren en planten) of hebben grensoverschrijdende effecten (bijvoorbeeld grensoverschrijdende lucht-, water- en bodemverontreiniging). Wetshandhavings- en rechterlijke autoriteiten kunnen deze delicten alleen aanpakken als zij grensoverschrijdend samenwerken.

De Commissie zal de lidstaten blijven ondersteunen door rechtshandhavers en hun professionele netwerken een platform voor strategisch overleg en financiële bijstand te bieden. Aangezien milieucriminaliteit een mondiaal verschijnsel is, zal de Commissie tot slot de internationale samenwerking op dit gebied blijven bevorderen.

Verklaringen van de leden van de Commissie:

Frans Timmermans, uitvoerend vicevoorzitter voor de Europese Green Deal: “De moedwillige vernietiging van onze natuurlijke omgeving is een bedreiging voor het voortbestaan van de mensheid. Als wij criminelen ongestraft hun gang laten gaan, ondermijnt dit onze gezamenlijke inspanningen om de natuur en de biodiversiteit te beschermen, de klimaatcrisis te bestrijden, de verontreiniging terug te dringen en afval uit te bannen. Ernstig misbruik moet serieus worden aangepakt. Met het voorstel van vandaag leggen we de basis daarvoor.”

Věra Jourová, vicevoorzitter voor Waarden en Transparantie: “Het milieu kent geen grenzen, en milieudelicten hebben negatieve gevolgen in verschillende lidstaten. Wij moeten het milieu op alle mogelijke manieren en op het niveau van de Unie beschermen. Het strafrecht is een van die manieren, en met dit voorstel krijgen handhavingsautoriteiten en de rechterlijke macht beschikking over de middelen om doeltreffender op te treden tegen milieudelicten in de hele Unie.”

Virginijus Sinkevičius, commissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij: “Milieudelicten veroorzaken onherstelbare en langdurige schade aan de volksgezondheid en het milieu, maar zijn moeilijk te onderzoeken en te vervolgen, terwijl de sancties vaak licht zijn. Daarom moeten we ons milieustrafrecht versterken. Nu de internationale gemeenschap spreekt van ecocide als misdaad, is een hoog niveau van milieubescherming niet alleen van belang voor het heden, maar ook voor toekomstige generaties. Daarom voeren we onze inspanningen op om milieuschade te bestrijden.”

Didier Reynders, commissaris voor Justitie: “Er is geen tijd te verliezen. Wij moeten ervoor zorgen dat onze regels ter bestrijding van milieucriminaliteit gericht en ambitieus genoeg zijn om echte verandering teweeg te brengen. Met deze nieuwe richtlijn krijgen wij de beschikking over nog een krachtig middel om het milieu, en daarmee onze planeet, te beschermen. Met het voorstel van vandaag bouwen wij voort op de in de afgelopen jaren geleerde lessen en opgedane ervaringen, en pakken wij de onderliggende oorzaken aan waardoor de bescherming van het milieu minder doeltreffend was dan die zou moeten zijn.”

Volgende stappen

Het wetgevingsvoorstel wordt nu voorgelegd aan het Europees Parlement en de Raad.

Achtergrond

De gevolgen van milieucriminaliteit op de natuur in Europa en in de wereld zijn onder meer toenemende verontreiniging, de achteruitgang van wilde plant- en diersoorten en van de biodiversiteit, en de verstoring van de balans in het milieu.

Milieudelicten zijn bijzonder lucratief en kunnen zelfs net zo winstgevend zijn als illegale drugshandel, maar de sancties ervoor zijn veel lichter, en zij worden minder vaak vervolgd. Door deze factoren heeft milieucriminaliteit een grote aantrekkingskracht op de georganiseerde misdaad.

Met het voorstel wordt bijgedragen tot het actieplan om de vervuiling tot nul terug te brengen, het actieplan voor de circulaire economie en de biodiversiteitsstrategie voor 2030, en wordt de milieurechtsstaat bevorderd.

Het voorstel volgt op de publicatie van de evaluatie van de Commissie in 2020 van de richtlijn milieucriminaliteit uit 2008 (Richtlijn 2008/99/EG inzake de bescherming van het milieu door middel van het strafrecht). Uit de resultaten van die evaluatie is gebleken dat slechts weinig milieuzaken met succes zijn vervolgd, dat de sancties ontoereikend waren om afschrikkend te zijn, en dat de grensoverschrijdende samenwerking zwak was.