Commissie stelt richtsnoeren begrotingsbeleid 2023 voor

Temps de lecture: 8 min |5 maart 2022 à 07:32

De Commissie heeft op 2 maart 2023 een mededeling goedgekeurd met richtsnoeren voor de lidstaten voor het begrotingsbeleid in 2023. Daarin staan de hoofdbeginselen waarop de Commissie zich baseert bij de beoordeling van de stabiliteits- en convergentieprogramma's van de lidstaten.
Er wordt ook een overzicht gegeven van de stand van zaken bij de evaluatie van de economische governance.

Achtergrond

De mededeling wordt gepresenteerd in de context van de niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde invasie van Oekraïne door Rusland. Uit solidariteit met Oekraïne heeft de EU een ongekende reeks economische sancties goedgekeurd die ernstige gevolgen zullen hebben voor de Russische economie en politieke elite. De economische winterprognoses 2022 werden bekendgemaakt op 10 februari, twee weken voor de invasie van Oekraïne. Deze ontwikkeling tast de groeivooruitzichten aan en doet de risico's verder neerwaarts neigen. Ook wordt benadrukt dat een sterke coördinatie van het economisch en budgettair beleid nodig is en dat het begrotingsbeleid moet worden aangepast aan snel veranderende omstandigheden. De richtsnoeren zullen waar nodig aan de economische ontwikkelingen worden aangepast.

Sinds de Russische erkenning van de niet onder regeringsgezag vallende gebieden van de Oekraïense oblasten Donetsk en Loehansk en het begin van de Russische militaire agressie tegen Oekraïne heeft de EU met 3 pakketten beperkende maatregelen gereageerd.

Het 1e pakket omvat:

gerichte beperkende maatregelen
beperkingen op de economische betrekkingen met de niet onder regeringsgezag vallende gebieden van de oblasten Donetsk en Loehansk
financiële beperkingen

Het 2e pakket omvat:

individuele sancties tegen onder meer Vladimir Poetin, Sergei Lavrov en de leden van de Russische Doema
economische sancties

Een 3e pakket omvat:

levering van uitrusting en materieel aan de Oekraïense strijdkrachten via de Europese Vredesfaciliteit
sluiting van het luchtruim en de luchthavens van de EU voor alle soorten Russische luchtvaartmaatschappijen
een verbod op transacties met de Russische Centrale Bank
uitsluiting van het Swift-systeem voor 7 Russische banken
opschorting van uitzendingen in de EU van de staatsmedia Rusland Today en Sputnik
individuele en economische sancties tegen Belarus

Meer informatie:

Tijdlijn – Beperkende EU‑maatregelen als reactie op crisis in Oekraïne (achtergrondinformatie)
Reactie van de EU op de Russische invasie van Oekraïne (achtergrondinformatie)

De economische winterprognoses 2022 werden bekendgemaakt op 10 februari, twee weken voor de invasie van Oekraïne. Deze ontwikkeling tast de groeivooruitzichten aan en doet de risico's verder neerwaarts neigen. Ook wordt benadrukt dat een sterke coördinatie van het economisch en budgettair beleid nodig is en dat het begrotingsbeleid moet worden aangepast aan snel veranderende omstandigheden. De richtsnoeren zullen waar nodig aan de economische ontwikkelingen worden aangepast.

Richtsnoeren voor voortdurende coördinatie van het begrotingsbeleid

De Commissie stelt vijf hoofdbeginselen voor en schetst de gevolgen voor de begrotingsaanbevelingen die de Commissie in mei 2022 aan de lidstaten zal voorstellen voor hun begrotingsplannen in 2023. Deze beginselen luiden als volgt:

er moet worden gezorgd voor beleidscoördinatie en een consistente beleidsmix;
de houdbaarheid van de schuld moet worden gewaarborgd door middel van een geleidelijke en kwalitatief hoogwaardige begrotingsaanpassing en economische groei;
investeringen moeten worden gestimuleerd en duurzame groei moet worden bevorderd;
begrotingsstrategieën die stroken met een middellangetermijnaanpak van begrotingsaanpassing, waarbij rekening wordt gehouden met de herstel- en veerkrachtfaciliteit, moeten worden bevorderd; en
de begrotingsstrategieën moeten worden gedifferentieerd en rekening houden met de eurozone.

De noodzakelijke budgettaire respons op de COVID-19-pandemie en de inkrimping van de productie hebben geleid tot een aanzienlijke stijging van de overheidsschuldquote, met name in sommige lidstaten met een hoge schuldenlast, hoewel de kosten van de schuldendienst niet stijgen. Een meerjarige begrotingsaanpassing in combinatie met investeringen en hervormingen om het groeipotentieel te ondersteunen, is nodig om de houdbaarheid van de schuld te waarborgen. De Commissie is van mening dat het raadzaam is om vanaf 2023 een geleidelijke begrotingsaanpassing te starten om de hoge overheidsschuld terug te dringen, terwijl een te abrupte consolidatie negatieve gevolgen kan hebben voor de groei en daarmee voor de houdbaarheid van de schuld.

Het moet voor alle lidstaten een topprioriteit zijn om de economieën van de EU naar een pad van hogere duurzame groei te sturen en de uitdagingen van de groene en de digitale transitie aan te gaan. Hoewel de herstel- en veerkrachtfaciliteit (RRF), het hart van NextGenerationEU, dat tot 800 miljard EUR aan aanvullende financiering zal verstrekken, kan bijdragen om de dubbele transitie veilig te stellen, meent de Commissie dat nationaal gefinancierde hoogwaardige overheidsinvesteringen moeten worden bevorderd en beschermd in begrotingsplannen voor de middellange termijn.

Stabiliteits- en convergentieprogramma's moeten aantonen hoe de begrotingsplannen van de lidstaten voor de middellange termijn zorgen voor een geleidelijke vermindering van de overheidsschuld tot een prudent niveau en voor duurzame groei door middel van geleidelijke consolidatie, investeringen en hervormingen.

De nationale begrotingsstrategieën moeten passend worden gedifferentieerd:

lidstaten met een hoge schuldenlast moeten beginnen met een geleidelijke schuldvermindering door in 2023 een begrotingsaanpassing door te voeren, exclusief bijdragen uit de herstel- en veerkrachtfaciliteit en andere EU-subsidies;
lidstaten met lage en gemiddelde schulden moeten de investeringen voor de groene en de digitale transitie versterken, met als doel een neutrale beleidskoers te bereiken.

Stand van zaken bij de evaluatie van de economische governance

De relevantie en het belang van veel uitdagingen die de Commissie heeft willen bespreken en aanpakken in het publieke debat over het kader voor economische governance zijn door de coronacrisis duidelijk geworden. Nadat voorzitter Von der Leyen in haar toespraak over de Staat van de Unie had beloofd om tot een consensus te komen over de toekomst van het EU-kader voor economische governance, heeft de Commissie in oktober 2021 het publieke debat over de herziening van het EU-kader voor economische governance nieuw leven ingeblazen.

Het lopende debat vindt plaats via verschillende fora, waaronder specifieke vergaderingen, workshops en een online-enquête, die op 31 december 2021 is afgesloten. Bij deze inclusieve discussie zijn onder meer burgers en uiteenlopende belanghebbenden betrokken, met name de sociale partners, de academische wereld, andere EU-instellingen en -organen, en nationale regeringen en parlementen. De Commissie analyseert momenteel de bijdragen die zij heeft ontvangen en zal in maart 2022 een samenvattend verslag uitbrengen.

Volgens de Commissie wijst de huidige stand van zaken van de besprekingen op een aantal belangrijke kwesties, waar verdere en concretere werkzaamheden de weg zouden kunnen effenen voor een nieuwe consensus over het toekomstige begrotingskader van de EU:

het waarborgen van de houdbaarheid van de schuld en het bevorderen van duurzame groei door middel van investeringen en hervormingen zijn essentieel voor het welslagen van het begrotingskader van de EU;
meer aandacht voor de middellange termijn in het begrotingstoezicht van de EU lijkt een veelbelovende aanpak te zijn;
er moet verder worden besproken welke inzichten kunnen worden ontleend aan het ontwerp, de governance en de werking van de herstel- en veerkrachtfaciliteit; en
vereenvoudiging, meer nationale verantwoordelijkheid en betere handhaving zijn belangrijke doelstellingen.

Op basis van het lopende publieke debat en de besprekingen met de lidstaten zal de Commissie richtsnoeren verstrekken voor mogelijke wijzigingen in het kader voor economische governance, met als doel een brede consensus te bereiken over de te volgen koers voor 2023.

Volgende stappen

Deze mededeling bevat voorlopige richtsnoeren voor het begrotingsbeleid voor 2023, die indien nodig zullen worden geactualiseerd, uiterlijk als onderdeel van het voorjaarspakket van het Europees Semester in mei 2022.

De komende richtsnoeren zullen de mondiale economische situatie, de specifieke situatie van elke lidstaat en de discussie over het kader voor economische governance blijven weerspiegelen.

De lidstaten wordt verzocht in hun stabiliteits- en convergentieprogramma's rekening te houden met deze richtsnoeren.

Enkele reacties van de leden van de Commissie:

Valdis Dombrovskis, uitvoerend vicevoorzitter voor een economie die werkt voor de mensen: “Dit zijn uitdagende tijden voor de Europese economie en voor onze werkende bevolking. Nadat de EU doortastend heeft gereageerd op de pandemie, staan we voor nieuwe onzekerheid door de barbaarse agressie in Oekraïne in combinatie met bestaande uitdagingen zoals de inflatie en de hoge energieprijzen. Onze sancties zullen onvermijdelijk ook negatieve gevolgen hebben voor de economie. Maar het verdedigen van de democratie en de vrede is die prijs waard. In de afgelopen jaren hebben we onze economische veerkracht al versterkt, nu moeten we op koers blijven, de eenheid bewaren en zorgen voor een sterke coördinatie van ons begrotingsbeleid. Dit is essentieel om in de huidige onstabiele geopolitieke omgeving een stabiel en duurzaam groeitraject te blijven volgen."

Paolo Gentiloni, commissaris voor Economie: “Wij staan eensgezind tegenover de brutale Russische aanval op Oekraïne en op de waarden die ons dierbaar zijn. Dankzij onze gemeenschappelijke beleidsrespons hebben onze economieën de storm van de pandemie kunnen doorstaan. Deze nieuwe crisis vereist een even sterke coördinatie van onze economische en budgettaire beslissingen. De richtsnoeren die we vandaag voorstellen, zijn gebaseerd op wat we weten - de analyse waarop onze winterprognoses zijn gebaseerd - maar met de waarschuwing dat er nog veel is wat we vandaag niet weten. De onzekerheid en de risico's zijn aanzienlijk toegenomen, daarom zullen onze richtsnoeren in het voorjaar waar nodig moeten worden bijgewerkt.”