Kan een schenking worden herroepen?

Het antwoord op deze vraag of u een schenking ongedaan kan maken hangt onder meer af van wie de begunstigde is van de schenking.

In dit artikel wordt verder ingegaan op de mogelijkheid om een schenking te herroepen.

Kan ik een schenking later zomaar herroepen wanneer ik dat wens?

In principe niet. De algemene regel luidt dat een schenking onherroepelijk is. Ofwel: “gegeven is gegeven”. Hiervan kan men in de schenkingsakte niet afwijken door bijvoorbeeld te bepalen dat de schenker het recht heeft om naar eigen goeddunken de schenking te herroepen wanneer hij of zij dat wenst.

Specifieke regel voor schenkingen tussen echtgenoten

Op het principe van onherroepelijkheid bestaat een belangrijke uitzondering. Schenkingen tussen echtgenoten kunnen op elk moment, en zonder motivatie, door de echtgenoot-schenker herroepen worden (bijvoorbeeld ook tijdens of na een echtscheiding). U dient hiervoor niet naar de rechtbank te gaan. Deze uitzondering werd ingevoerd vanuit een zekere terughoudendheid van de wetgever, die wou voorkomen dat echtgenoten onbezonnen zouden gaan schenken aan elkaar.

Let op: deze uitzonderingsregel geldt enkel voor schenkingen tussen echtgenoten en niet voor schenkingen tussen (wettelijke of feitelijke) samenwoners! Bovendien geldt deze uitzonderingsregel evenmin wanneer de schenking tussen echtgenoten werd vastgelegd in een huwelijksovereenkomst.

Wat als de begiftigde de lasten van de schenking niet naleeft?

Aan een schenking kunnen bepaalde verplichtingen verbonden worden die de begiftigde dient na te leven. Denk bijvoorbeeld aan de verplichting om een bepaalde rente te betalen aan de schenker, of om een geschonken geldsom te besteden aan

de aankoop van een woning. Vaak wordt ook opgenomen dat de begiftigde de geschonken goederen niet mag verkopen of niet mag inbrengen in een huwgemeenschap zolang de schenker leeft. Deze verplichtingen worden ook wel ‘lasten’ genoemd.

Wanneer de begiftigde deze lasten niet nakomt, dan kunt u als schenker een vordering instellen bij de familierechtbank. U kunt eisen dat de lasten alsnog worden nageleefd. Indien dat niet meer mogelijk zou zijn, dan kunt u eveneens eisen dat de schenking wordt ontbonden. De rechter zal nagaan of de last al dan niet nagekomen kan worden en zal onderzoeken of de tekortkoming in de uitvoering ernstig genoeg is om tot ontbinding van de schenking over te gaan.

Als u wenst dat de schenking sowieso ontbonden wordt wanneer de begiftigde de lasten niet naleeft, dan kunt u hierop anticiperen door in de schenkingsakte een ‘uitdrukkelijk ontbindend beding’ op te nemen, gekoppeld aan de lasten.

Wat als de begiftigde zich ondankbaar opstelt tegenover mij?

Ondankbaarheid is een wettelijke reden om een schenking te laten ontbinden. Hiervoor dient u steeds een vordering in te stellen bij de familierechtbank zodat de rechter kan oordelen of er inderdaad sprake is van ondankbaarheid. De juridische term ‘ondankbaarheid’ dient hier echter zeer beperkt te worden geïnterpreteerd. Het gaat om de volgende feiten:

- Een aanslag op het leven van de schenker;

- Misdrijven of grove beledigingen ten aanzien van de schenker;

- Het niet verschaffen van levensonderhoud aan de schenker.

Een discussie tussen schenker en begiftigde zal doorgaans niet voldoende zijn om de schenking te laten ontbinden. Uiteraard moeten alle concrete feiten en gedragingen nauwkeurig worden bekeken. De rechter zal steeds beoordelen in welke mate er inderdaad sprake is van ondankbaarheid.

Bestaan er nog mogelijkheden om geschonken goederen terug te laten keren?

Ja. Een in de praktijk vaak voorkomende clausule is een ‘beding van terugkeer’ wegens vooroverlijden van de begiftigde. Dit beding zorgt ervoor dat de geschonken goederen terugkeren naar de schenker indien de begiftigde voortijdig zou overlijden terwijl de schenker nog in leven is.

U kunt echter anticiperen op veel meer situaties dan louter een vooroverlijden van de begunstigde. Zo kunt u bijvoorbeeld ook bepalen in de schenkingsakte dat de geschonken goederen terugkeren naar uw vermogen wanneer de begunstigde failliet gaat, wilsonbekwaam wordt, een gokverslaving ontwikkelt, en zo verder.

------

Vooraleer u overgaat tot schenken is het dus van belang om goed na te denken over eventuele zekerheden die u wenst in te bouwen en om te anticiperen op ongewenste situaties.

Wenst u een schenking te doen, dan overloopt Tuerlinckx Private Client alle mogelijke opties met u zodat geschillen zo veel als mogelijk vermeden kunnen worden. Eveneens verdedigen wij uw belangen indien u geconfronteerd zou worden met geschillen omtrent schenkingen.

Vragen? Neem dan zeker contact op met Mr. Dimitri Van Becelaere via dimitri.vanbecelaere@tuerlinckx.eu .