Meer dan 5 miljard in 2023. De kosten van verkeersopstoppingen in België exploderen volgens het laatste Belgian Mobility Dashboard

Het Belgian Mobility Dashboard is een digitaal platform dat sleutelindicatoren biedt over mobiliteit in België, zoals verkeersopstoppingen, punctualiteit van het spoor, CO2-uitstoot en voertuigregistraties. Dit platform, gelanceerd in januari 2022 door de FEB en FEBIAC, streeft naar een beter begrip van de mobiliteitsgewoonten en -behoeften van burgers en bedrijven.

Een van de belangrijkste indicatoren van het Belgian Mobility Dashboard is de kosten van verkeersopstoppingen, die de economische en sociale impact van files op Belgische wegen meten. Deze kosten worden berekend door rekening te houden met verloren tijd, overmatig brandstofverbruik en CO2-uitstoot.

Wat zijn de kosten van verkeersopstoppingen in België in 2023?

Volgens het laatste rapport van het Belgian Mobility Dashboard bedragen de kosten van verkeersopstoppingen in België in 2023 5,1 miljard euro, ofwel 1,08% van het BBP. Deze kosten zijn aanzienlijk gestegen ten opzichte van 2022, toen ze 4,1 miljard euro bedroegen, ofwel 0,8% van het BBP.

Deze stijging is te verklaren door de toename van de lengte van de opstoppingen, die in 2023 gemiddeld 1.400 km per dag bedroegen, tegenover 1.100 km in 2022. Deze toename is gerelateerd aan de heropleving van de economische activiteit en mobiliteit na de Covid-19-pandemie, evenals aan de vele wegwerkzaamheden in het land.

De kosten van verkeersopstoppingen variëren naargelang de regio, de dagen en de uren. De zwaarst getroffen regio is Vlaanderen, met een kost van 3,2 miljard euro, gevolgd door Wallonië met 1,5 miljard euro, en Brussel met 0,4 miljard euro. De drukste dag is vrijdag, met een kost van 1,3 miljard euro, en het drukste uur is 17 uur, met een kost van 0,6 miljard euro.

Hoe is de kost van verkeersopstoppingen geëvolueerd sinds 2021?

De kosten van verkeersopstoppingen in België hebben sinds 2021 aanzienlijke schommelingen gekend, afhankelijk van de gezondheidssituatie en de maatregelen om de pandemie te bestrijden. De onderstaande grafiek toont de maandelijkse evolutie van de kosten van verkeersopstoppingen sinds januari 2021.

Er kunnen drie fasen in deze evolutie onderscheiden worden:

• De eerste fase, van januari tot maart 2021, komt overeen met de tweede lockdown, die een sterke daling van de mobiliteit en de verkeersopstoppingen veroorzaakte. De kosten van verkeersopstoppingen bereikten hun laagste niveau in februari 2021, met 0,2 miljard euro, ofwel 0,1% van het BBP.
• De tweede fase, van april tot september 2021, komt overeen met de geleidelijke versoepeling van de gezondheidsmaatregelen, die een gedeeltelijke heropleving van de mobiliteit en de verkeersopstoppingen mogelijk maakte. De kosten van verkeersopstoppingen stegen gestaag, tot 2,9 miljard euro in september 2021, ofwel 0,6% van het BBP.

• De derde fase, van oktober 2021 tot december 2023, komt overeen met de bijna volledige opheffing van de beperkingen, wat leidde tot een normalisatie van de mobiliteit en de verkeersopstoppingen. De kosten van verkeersopstoppingen schommelden tussen 4 en 5 miljard euro, oftewel tussen 0,8% en 1,1% van het BBP.

Welke vooruitzichten zijn er voor de congestiekosten in 2024?

De congestiekosten in België zullen naar verwachting hoog blijven in 2024, door economische groei, toenemende mobiliteitsvraag en wegwerkzaamheden. Echter, deze kunnen worden verminderd door maatregelen om het aanbod en de vraag naar vervoer te verbeteren, zoals:

• Ontwikkeling van weg-, spoor- en multimodale infrastructuur om de capaciteit en doorstroming van het netwerk te verhogen.
• Versterking van openbaar vervoer, carpoolen en fietsen om de afhankelijkheid van individuele auto's te verminderen.
• Stimuleren van telewerken, flexibele werktijden en slimme mobiliteit om piekuren te spreiden.
• Tarifering van congestie, vervuiling en parkeren om de externe kosten van vervoer te internaliseren.

Het Belgian Mobility Dashboard zal de evolutie van de congestiekosten in België blijven volgen, evenals andere mobiliteitsindicatoren, om betrouwbare en actuele informatie te bieden aan beleidsmakers, stakeholders en gebruikers van transport.