Nieuw IPCC-rapport over gevolgen, aanpassingen en kwetsbaarheid

​Het klimaatpanel van de Verenigde Naties (Intergovernmental Panel on Climate Change of IPCC) heeft op 28 februari 2022 het tweede deel van zijn zesde evaluatierapport “AR6 Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability” gepubliceerd.

De conclusies van dit tweede rapport komen niet als een verrassing voor de federale minister van Klimaat, Zakia Khattabi. Ook al zijn de gemaakte vaststellingen verontrustender dan ooit, toch is nog mogelijk om het tij te doen keren mits de politieke wil aanwezig is, en dit meteen, wereldwijd en in overleg.

Achtergrond

Dit rapport is het tweede in een reeks van 4, opgesteld door Werkgroep 2, en behandelt de effecten van, de aanpassing aan en de kwetsbaarheid voor klimaatverandering.

De andere rapporten handelen over:

Dankzij hun inspanningen kon België er mee voor zorgen dat de wetenschappelijke boodschappen uit het rapport in duidelijke en toegankelijke taal nauwkeurig werden weergegeven in de samenvatting voor beleidsmakers.

België was vertegenwoordigd door een delegatie onder leiding van deskundigen van de POD Wetenschapsbeleid (Alexandre Fernandes) en het Plateforme wallonne GIEC / UCLouvain (Prof. Jean-Pascal van Ypersele en zijn team).

Dankzij hun inspanningen kon België er mee voor zorgen dat de wetenschappelijke boodschappen uit het rapport in duidelijke en toegankelijke taal nauwkeurig werden weergegeven in de samenvatting voor beleidsmakers.

​Zes maanden na het eerste deel, worden in deze nieuwe publicatie, waar de nadruk wordt gelegd op de kwetsbaarheid van mensen en ecosystemen, de complexe risico’s uit de doeken gedaan waarmee we vandaag geconfronteerd zijn, maar ook oplossingen aangereikt. Naast concrete voorstellen van maatregelen voor aanpassing (adaptatie), staat het begrip van klimaatbestendige ontwikkeling centraal. (Zakia Khattabi, Minister van Klimaat, Leefmilieu, Duurzame Ontwikkeling en Green Deal).​

​Read the report​

Overzicht van de belangrijkste boodschappen van dit tweede rapport​

• Door de mens veroorzaakte klimaatverandering heeft wijdverbreide negatieve gevolgen en veroorzaakt verlies en schade aan de natuur en de mens; een toename van extreme weersomstandigheden heeft onomkeerbare gevolgen voor natuurlijke en menselijke systemen, waardoor zij hun aanpassingsvermogen te boven gaan.
• Maatregelen om de opwarming van de aarde te beperken tot ongeveer 1,5°C zouden het verlies en de schade aanzienlijk beperken ten opzichte van hogere opwarmingsniveaus, maar kunnen ze niet allemaal wegnemen (een opwarming van 1,5°C zou onvermijdelijk leiden tot een toename van talrijke klimaatgevaren en meerdere risico's inhouden voor ecosystemen en mensen).
• Op middellange tot lange termijn (na 2040) zijn de geëvalueerde effecten tot verscheidene malen groter dan die welke momenteel worden waargenomen; hun omvang en de daarmee samenhangende risico's zijn sterk afhankelijk van maatregelen voor uitstootvermindering (mitigatie) en aanpassing (adaptatie) op korte termijn, en nemen toe met elke toename van de opwarming van de aarde; de doeltreffendheid van de aanpassing om de klimaatrisico's te verminderen, zal afnemen met de toenemende opwarming.
• De kwetsbaarheid van ecosystemen en mensen voor klimaatverandering verschilt aanzienlijk tussen en binnen regio's. De meest kwetsbare mensen en systemen worden onevenredig zwaar getroffen. Ongeveer 3,3 tot 3,6 miljard mensen leven in omstandigheden die zeer kwetsbaar zijn voor klimaatverandering.
• De effecten en risico’s van klimaatverandering zullen in wisselwerking staan met andere (niet-klimaatgebonden) risico's, hetgeen zal resulteren in gecombineerde risico's en cascaderisico's in alle sectoren en regio's.
• De instandhouding van de biodiversiteit en van de ecosystemen is van fundamenteel belang voor een klimaatbestendige ontwikkeling, gezien de bedreigingen die de klimaatverandering inhoudt en de rol die zij spelen bij de aanpassing aan en de beperking van de gevolgen van klimaatverandering; de instandhouding van de veerkracht van de biodiversiteit en de ecosysteemdiensten wereldwijd hangt af van de effectieve en billijke instandhouding van ongeveer 30-50% van het land, het zoete water en de oceanen in de wereld.
• ​De inspanningen op het vlak van ontwikkeling en aanpassing laten toe om de kwetsbaarheid voor klimaatverandering te verminderen. Om de aanpassing van de menselijke systemen en de ecosystemen uit te voeren, te bespoedigen en te ondersteunen zijn gunstige randvoorwaarden van essentieel belang; deze omvatten politiek engagement en toezicht, institutionele kaders, beleid en instrumenten met duidelijke doelstellingen en prioriteiten, een betere kennis van de effecten en oplossingen, de mobilisering van en toegang tot adequate financiële middelen, toezicht en evaluatie, en inclusieve governanceprocessen.De vroegere en huidige ontwikkelingstendensen hebben de mondiale klimaatbestendige ontwikkeling niet vooruitgeholpen en hebben de blootstelling van de ecosystemen en de mensen aan klimaatrisico's vergroot; acties voor een mondiale klimaatbestendige ontwikkeling zijn dringend geboden.De keuzes en maatregelen van de samenleving in het komende decennium zullen bepalend zijn voor de mate waarin trajecten op middellange en lange termijn een klimaatbestendige ontwikkeling mogelijk zullen maken; de vooruitzichten voor een klimaatbestendige ontwikkeling zullen steeds beperkter worden indien de uitstoot van broeikasgassen niet snel wordt verminderd (vooral indien de opwarming van de aarde met 1,5 °C op korte termijn wordt overschreden).​
  

Meer informatie

• Het volledige rapport, de technische samenvatting en de samenvatting voor beleidsmakers (in het Engels)
  

  Read the report here - Citations​

  • Summary for Policymakers (approved version)
  • Headline Statements
  • Technical Summary
  • Full Report
  • Frequently Asked Questions
  • Fact sheets
  • Global to Regional Atlas
  ​
  
• Het persbericht (in het Engels)
• Kernboodschappen (waaronder grafieken) van de samenvatting voor beleidsmakers gepubliceerd door het Plateforme wallonne pour le GIEC / UCLouvain (in het Frans)

Bronen

IPCC, Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Working Group II Contribution to the IPCC Sixth Assessment Report​

​Klimaat.be-De Belgische federale site voor betrouwbare informatie over klimaatverandering​

Zakia Khattabi - PB | Federaal minister van Klimaat, Zakia Khattabi neemt kennis van tweede deel van het zesde IPPC rapport​

​“Vandaag leven 3,3 à 3,6 miljard mensen in omstandigheden die uiterst kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. Het rapport wijst op de hoogdringendheid om op te treden tegen de opwarming van de aarde. Daartoe moeten we de oorzaken ervan aanpakken, maar ook werk maken van de manier waarop we ons kunnen aanpassen aan de gevolgen ervan, die specifiek zijn voor elk land en voor elke regio“, zegt minister Khattabi. “Samen met de vermindering van de uitstoot en met het beheer van verlies en schade maakt ‘adaptatie’ immers integraal deel uit van een volwassen klimaatbeleid. Zoals ik het hen heb gevraagd, onderzoeken alle federale ministers dan ook momenteel welke aanpassingsmaatregelen ze kunnen nemen in verband met hun bevoegdheden. Samenwerking is van essentieel belang, op alle beleidsniveaus en over de landsgrenzen heen”, aldus nog de minister.

Gelet op de omvang en op de ernst van de effecten van klimaatverandering, waarbij ze steeds weer terugdenkt aan de dodelijke overstromingen in Wallonië tijdens de maand juli van vorig jaar, wil de federale minister van Klimaat ons land veerkrachtiger maken en bewapenen wat betreft de identificatie van klimaatrisico’s. Met dat doel voor ogen maakt ze momenteel actief werk van de oprichting van een coördinatieorgaan voor de risicoanalyse en -evaluatie van de klimaatverandering. Het toekomstige “OCAD Klimaat” moet, zoals wat bestaat voor de terroristische dreiging, België in staat stellen op elk moment te beschikken over een adequate en geactualiseerde analyse van de risico’s en de kwetsbaarheden, om vervolgens aanbevelingen te formuleren. Dit zal het mogelijk maken om het beleid en de governance dientengevolge bij te sturen.

“Het rapport drukt ons met de neus op een harde realiteit, maar we mogen nu niet de schouders laten hangen. De conclusies sterken mij in mijn aanpak met betrekking tot de verschillende luiken van ons klimaatbeleid, zowel wat betreft versterkte maatregelen om de klimaatverandering te beperken, aanpassing aan de gevolgen die we niet meer kunnen vermijden maar ook een betere uitrusting voor risicoanalyse. In al die onderdelen van ons klimaatbeleid komt het erop aan om rekening te houden met de kwetsbaarheden van de verschillende bevolkingsgroepen en sectoren want met name de zwaksten onder ons zijn ook de eerste slachtoffers van de klimaatverandering. De strijd voor sociale rechtvaardigheid en de strijd voor milieurechtvaardigheid zijn meer dan ooit niet van elkaar los te denken.”