Rechten van slachtoffers van misdrijven versterken

Temps de lecture: 4 min |12 juli 2023 à 17:04

Het initiatief van de Europese Commissie van 12 juli 2023 heeft tot doel hun rechten in de hele Europese Unie te versterken, zodat zij ondersteuning krijgen, toegang hebben tot informatie, gerechtigheid vinden en schadevergoeding krijgen.
Bij de voorgestelde actualisering van de bestaande richtlijn worden minimumregels vastgesteld die verder gaan dan de in 2012 vastgestelde regels en waarmee doeltreffend wordt ingespeeld op de veranderende behoeften van onze samenleving en de ontwikkelingen op het gebied van technologie en justitie.

Achtergrond

De EU-richtlijn slachtofferrechten is in 2015 in werking getreden. Sindsdien heeft de richtlijn een positief effect gehad op het recht van slachtoffers op toegang tot informatie en is de toegang van slachtoffers tot ondersteunende diensten verbeterd.

In juni 2020 heeft de Commissie de EU-strategie inzake de rechten van slachtoffers (2020-2025) aangenomen teneinde haar inspanningen op dat gebied verder op te voeren en ervoor te zorgen dat alle slachtoffers van misdrijven toegang hebben tot de rechter, ongeacht waar in de EU of onder welke omstandigheden het misdrijf is gepleegd. De strategie behelst een reeks niet-wetgevende maatregelen met betrekking tot de rechten van slachtoffers, waaronder een evaluatie van de richtlijn slachtofferrechten van 2012. In de strategie is voorts aangegeven dat de Commissie het effect van de richtlijn slachtofferrechten moet evalueren en zo nodig met een wetgevingsvoorstel moet komen om de richtlijn te actualiseren. In de evaluatie van de richtlijn slachtofferrechten, die in juni 2022 is aangenomen, werd bevestigd dat de richtlijn over het algemeen het verwachte positieve effect heeft gehad. Er zijn echter ook tekortkomingen aan het licht gekomen die gerichte verbeteringen vereisen met betrekking tot de belangrijkste rechten van slachtoffers uit hoofde van de richtlijn. De problemen houden verband met het feit dat bepaalde rechten op onduidelijke en onnauwkeurige wijze zijn geformuleerd en dat de lidstaten veel speelruimte hebben bij de tenuitvoerlegging ervan.

De omzetting van de richtlijn slachtofferrechten is in de lidstaten grotendeels voltooid. In 2016 had de Commissie tegen 26 EU-lidstaten inbreukprocedures ingeleid wegens onvolledige omzetting van de richtlijn, die inmiddels, op één na, allemaal zijn afgesloten.

Om de tekortkomingen te verhelpen die bij de evaluatie en talrijke raadplegingen aan het licht zijn gekomen, stelt de Commissie gerichte wijzigingen voor om slachtoffers in staat te stellen hun rechten beter te doen gelden.

Inhoud

De hervorming omvat de volgende elementen:

ervoor zorgen dat slachtoffers goed worden geïnformeerd over hun rechten en over de nodige middelen beschikken om een misdrijf aan te geven, bijvoorbeeld door een universele slachtofferhulplijn in te stellen met een telefoonnummer voor de hele EU: 116 006, en een uitgebreide website op te zetten, waarop er ook moet kunnen worden gechat en ge-e-maild;
het versterken van de veiligheidsmaatregelen die zijn afgestemd op de specifieke behoeften van kwetsbare slachtoffers (zoals kinderen, ouderen, personen met een handicap, slachtoffers van haatmisdrijven of slachtoffers in detentie): wij stellen voor de individuele beoordeling van de beschermingsbehoeften van slachtoffers te verbeteren (door te bepalen dat die beoordeling moet plaatsvinden vanaf het eerste contact met de autoriteiten) en de lijst van beschikbare beschermingsmaatregelen uit te breiden (bijvoorbeeld door te voorzien in beschermingsbevelen of de aanwezigheid van rechtshandhavingsinstanties);
toegang bieden tot gespecialiseerde ondersteunende diensten voor kwetsbare slachtoffers, zoals gratis psychologische hulp zolang dat nodig is, afhankelijk van de individuele behoeften van de slachtoffers;
de toegang tot de rechter vergemakkelijken door ervoor te zorgen dat slachtoffers voldoende worden bijgestaan in de rechtbank en in staat zijn om strafrechtelijke beslissingen die van invloed zijn op hun rechten aan te vechten, ongeacht hun status in de procedure;
zorgen voor daadwerkelijke toegang tot schadeloosstelling door slachtoffers onmiddellijk na de uitspraak schadeloosstelling te garanderen. Slachtoffers moeten in het kader van de strafprocedure het recht hebben om een beslissing over schadeloosstelling door de dader te verkrijgen (zonder dat er een andere procedure hoeft te worden ingeleid) en de staat moet de schadevergoeding rechtstreeks aan het slachtoffer betalen en de dader daarna om terugbetaling vragen.

Deze voorgestelde herzieningen en maatregelen bouwen voort op de evaluatie van de richtlijn slachtofferrechten van 2012 en de EU-strategie inzake de rechten van slachtoffers (2020-2025), en sluiten aan bij het engagement van de Europese Unie om de bescherming en ondersteuning van slachtoffers van misdrijven in alle lidstaten voortdurend te verbeteren.