Sollicitatiegesprek: mag een werkgever een kandidate vragen naar haar zwangerschapstoestand?

Afgelopen zondag hebben we alle moeders gevierd. Dit is ook een mooie gelegenheid om ‘s te kijken naar de verschillende vragen die werkgevers tijdens een sollicitatiegesprek aan vrouwen mogen (of niet mogen) stellen. Is het toegestaan om een kandidate te vragen of zij zwanger is of van plan is binnenkort een gezin te stichten? Heeft een kandidate het recht om niet te antwoorden of zelfs om te liegen over haar zwangerschapstoestand? Wat zijn de eventuele sancties?

Catherine Mairy, Legal Expert bij Partena Professional, legt ons alles uit!

Mag een werkgever een kandidate vragen naar haar zwangerschapstoestand?

Aangezien de zwangerschapstoestand tot de persoonlijke levenssfeer behoort, mag de werkgever tijdens een sollicitatiegesprek aan een vrouw dus in principe niet vragen of ze zwanger is of kinderen wenst te krijgen. Dit principe moet evenwel worden genuanceerd. “Deze vraag kan immers gerechtvaardigd zijn, maar wel enkel wanneer ze relevant blijkt gezien de aard en de uitoefeningsvoorwaarden van de in te vullen functie. Met andere woorden, indien de functie risico's kan opleveren voor de gezondheid en/of de veiligheid van de werkneemster en/of het kind, heeft de werkgever het recht om de sollicitante naar haar zwangerschapstoestand te vragen. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer de kandidate solliciteert voor de functie van verpleegster op de spoeddienst van een ziekenhuis, maar niet wanneer ze solliciteert voor een baan als administratief medewerkster," legt Catherine Mairy uit.

Heeft een kandidate het recht om te liegen over haar zwangerschapstoestand?

Als een werkgever beslist om een kandidate te vragen naar haar mogelijke zwangerschap terwijl de functie dat niet rechtvaardigt, is het belangrijk te weten dat de kandidate het recht heeft te zwijgen zonder dat dit haar kan worden aangerekend. "Dit betekent dat de kandidate geen inbreuk pleegt door niet te antwoorden op deze vraag. Haar stilzwijgen zou natuurlijk wel kunnen betekenen dat ze niet voor de functie wordt weerhouden! Anderzijds, als de kandidate een onjuist antwoord geeft, is de kans groot dat ze wordt aangenomen... maar ook dat zij door de werkgever wordt bestraft (of zelfs ontslagen) omdat zij heeft "gelogen", ook al was de vraag niet gerechtvaardigd gezien de functie die zij uitoefent,” legt Catherine Mairy uit.

Moet een kandidate dus spontaan haar zwangerschap melden als die relevant is voor de functie?

Ja. Indien de kandidate, die goed op de hoogte is van de uitoefeningsvoorwaarden voor de functie waarnaar zij solliciteert en van de gevolgen voor haar gezondheid en/of veiligheid en die van haar kind, vrijwillig nalaat om spontaan haar zwangerschap te melden, pleegt zij een inbreuk op haar verplichting om te goeder trouw mee te werken aan de aanwervingsprocedure. "In dit geval zou de werkgever de geldigheid van de arbeidsovereenkomst, die "dankzij" het opzettelijke stilzwijgen van de kandidate werd gesloten, kunnen aanvechten en zich kunnen beroepen op wilsgebrek,” vervolgt Catherine Mairy.

Wat riskeert een al te nieuwsgierige werkgever?

In geval van discriminatie bij de aanwerving op grond van geslacht (wat uiteraard verband houdt met een eventuele zwangerschap) zal het slachtoffer een schadevergoeding kunnen eisen voor de schade die ze heeft geleden.

Uiteraard moet de kandidate die meent het slachtoffer te zijn van discriminatie bij de aanwerving vooraf het bewijs van die discriminatie leveren, wat niet eenvoudig is. Om haar te helpen voorziet de wetgeving in een omkering van de bewijslast. “Wanneer een vrouw voor de rechtbank elementen aanhaalt die het bestaan van discriminatie laten uitschijnen, is het dus aan de werkgever om te bewijzen dat zij niet het slachtoffer is geweest van enige discriminatie bij de aanwerving!” besluit Catherine Mairy.

Bron : Partena Professional, pers, Mei 2022