Staatssteun: Commissie neemt tijdelijk crisiskader aan ter ondersteuning van de economie in de context van de Russische invasie van Oekraïne

Temps de lecture: 7 min |23 mars 2022 à 12:24

Op 23 maart 2022 heeft de Europese Commissie een tijdelijk crisiskader aangenomen zodat de lidstaten de flexibiliteit binnen de staatssteunregels kunnen benutten om de economie te ondersteunen in de context van de Russische invasie van Oekraïne.

Commentaars

Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager, belast met het mededingingsbeleid, zei hierover: “Op dit kritieke moment blijft de Europese Unie pal achter Oekraïne en zijn bevolking staan. Wij moeten ons verzetten tegen deze wrede invasie, want ook onze vrijheid staat op het spel.

De sancties van de EU en haar internationale partners hebben de Russische economie zware schade toegebracht.

Deze sancties eisen ook een tol van de economie van de EU, en dat zal de komende maanden zo blijven. Wij moeten de economische gevolgen van deze oorlog verzachten en zwaar getroffen ondernemingen en sectoren ondersteunen.

Daarom laat de Commissie de lidstaten de flexibiliteit binnen de staatssteunregels benutten om deze ongekende situatie het hoofd te bieden, en beschermt ze het gelijke speelveld op de eengemaakte markt.

En dat moet gecoördineerd gebeuren.

Het tijdelijke crisiskader vormt een aanvulling op de bestaande toolbox voor staatssteun die de lidstaten al heel wat andere mogelijkheden biedt, zoals maatregelen om ondernemingen te vergoeden voor schade die zij rechtstreeks hebben geleden als gevolg van de uitzonderlijke omstandigheden, en maatregelen op grond van de mededelingen van de Commissie over de ontwikkelingen op de energiemarkt.

Dankzij de nieuwe kaderregeling kunnen de lidstaten i) beperkte steunbedragen toekennen aan ondernemingen die worden getroffen door de huidige crisis of de daarmee verbonden sancties en tegenmaatregelen, ii) zorgen dat bedrijven over voldoende liquiditeit blijven beschikken, en iii) ondernemingen compenseren voor de extra kosten ten gevolge van de uitzonderlijk hoge gas- en elektriciteitsprijzen.

Dit soort maatregelen wordt ook beschikbaar gesteld voor ondernemingen die kunnen worden beschouwd als onderneming in moeilijkheden aangezien zij als gevolg van de huidige omstandigheden - in de nasleep van de coronapandemie - acute liquiditeitsbehoeften kunnen hebben. Aan sancties onderworpen en door Rusland gecontroleerde entiteiten worden van deze maatregelen uitgesloten.

Een voorbeeld: als lidstaten de gevolgen van de sterke stijging van de inputkosten tot een minimum willen beperken, kunnen zij onmiddellijk een regeling invoeren om tot 400 000 euro per door de crisis getroffen onderneming toe te kennen. De Commissie is bereid om onmiddellijk met de lidstaten samen te werken om werkbare oplossingen te vinden die deze belangrijke sector van onze economie in stand houden, en daarbij ten volle gebruik te maken van de flexibiliteit binnen de staatssteunregels.

Om het gelijke speelveld op de eengemaakte markt in stand te houden, bevat het nieuwe tijdelijke crisiskader een aantal waarborgen. De lidstaten wordt ook verzocht duurzaamheidsvereisten op te nemen voor het verlenen van steun voor de extra energiekosten in verband met de hoge gas- en elektriciteitsprijzen.

De Commissie zal de situatie blijven volgen en regeringen en burgers de nodige steun blijven verlenen.”

Drie soorten steun

Het tijdelijke crisiskader voor staatssteunmaatregelen ter ondersteuning van de economie vanwege de Russische invasie van Oekraïne, dat is gebaseerd op artikel 107, lid 3, punt b), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), is vastgesteld omdat de gehele economie van de EU een ernstige verstoring doormaakt.

Om dit te verhelpen, voorziet het tijdelijke crisiskader in drie soorten steun:

beperkte steunbedragen: de lidstaten kunnen regelingen opzetten om door de crisis getroffen ondernemingen in de sectoren landbouw, visserij en aquacultuur tot 35 000 euro toe te kennen, en in alle andere sectoren tot 400 000 euro. Deze steun hoeft niet te worden gekoppeld aan een stijging van de energieprijzen, aangezien de crisis en de beperkende maatregelen tegen Rusland de economie op verschillende manieren treffen, met inbegrip van fysieke verstoringen van de toeleveringsketen. Deze steun kan worden verleend in elke vorm, met inbegrip van rechtstreekse subsidies;
liquiditeitssteun in de vorm van staatsgaranties, en gesubsidieerde leningen: de lidstaten kunnen i) gesubsidieerde staatsgaranties verstrekken zodat banken leningen blijven verstrekken aan alle door de huidige crisis getroffen ondernemingen en ii) overheidsleningen en particuliere leningen met rentesubsidie verstrekken.
- De lidstaten kunnen staatsgaranties verlenen of garantieregelingen opzetten om bankleningen aan bedrijven te ondersteunen. Deze zouden gesubsidieerde premies hebben, met een verlaging van het geraamde markttarief voor de jaarlijkse premies voor nieuwe leningen aan kleine en middelgrote ondernemingen en andere ondernemingen.
- De lidstaten kunnen overheidsleningen en particuliere leningen met rentesubsidie aan bedrijven mogelijk maken. Deze leningen moeten worden verstrekt tegen een rentetarief dat ten minste gelijk is aan het risicovrije basistarief plus specifieke kredietrisicopremies die gelden voor respectievelijk kleine en middelgrote ondernemingen en andere ondernemingen.

Voor beide soorten steun gelden limieten voor het maximale leningbedrag op basis van de operationele behoeften van een onderneming, rekening houdend met de omzet, energiekosten of specifieke liquiditeitsbehoeften. De leningen mogen zowel investerings- als werkkapitaalbehoeften omvatten;

steun ter compensatie van de hoge energieprijzen: de lidstaten kunnen bedrijven, en met name intensieve energiegebruikers, gedeeltelijk compenseren voor extra kosten als gevolg van uitzonderlijke stijgingen van de gas- en elektriciteitsprijzen. Deze steun kan worden verleend in elke vorm, met inbegrip van rechtstreekse subsidies; De totale steun per begunstigde mag nooit meer bedragen dan 30 % van de in aanmerking komende kosten, tot een maximum van 2 miljoen euro. Als een onderneming operationeel verlies lijdt, kan verdere steun nodig zijn om een economische activiteit te kunnen voortzetten. Daartoe kunnen de lidstaten steun verlenen die deze plafonds overschrijdt, tot 25 miljoen euro voor energie-intensieve gebruikers en tot 50 miljoen euro voor ondernemingen die actief zijn in specifieke sectoren, zoals de productie van aluminium en andere metalen, glasvezels, pulp, meststoffen of waterstof en veel chemische basisproducten.

Waarborgen

Het tijdelijke crisiskader zal helpen om gerichte economische steun te bieden en de negatieve gevolgen voor het gelijke speelveld in de eengemaakte markt te beperken.

Het tijdelijke crisiskader bevat daarom een aantal waarborgen:

evenredige methodologie: er moet een verband zijn tussen het steunbedrag dat aan ondernemingen kan worden toegekend en de omvang van hun economische activiteit en de mate waarin zij aan de economische gevolgen van de crisis zijn blootgesteld; er moet dus rekening worden gehouden met hun omzet en energiekosten;
voorwaarden om in aanmerking te komen: voor de definitie van energie-intensieve gebruikers wordt verwezen naar artikel 17, lid 1, punt a), eerste alinea, van de richtlijn energiebelastingen, wat inhoudt dat de aankoop van energieproducten ten minste 3 % van de productiewaarde uitmaakt;
duurzaamheidseisen: de lidstaten worden uitgenodigd om te overwegen op niet-discriminerende wijze voorwaarden te bepalen op het gebied van milieubescherming of voorzieningszekerheid alvorens steun voor extra kosten als gevolg van uitzonderlijk hoge gas- en elektriciteitsprijzen te verlenen. De steun is bedoeld om bedrijven te helpen de huidige crisis te overleven en tegelijk de basis te leggen voor een duurzaam herstel.

Het tijdelijke crisiskader zal van kracht blijven tot 31 december 2022. Met het oog op de rechtszekerheid zal de Commissie vóór die datum beoordelen of het kader moet worden verlengd. Gedurende de toepassingsperiode ervan zal de Commissie de inhoud en reikwijdte van het kader evalueren in het licht van ontwikkelingen op het gebied van de energiemarkten, andere inputmarkten en de algemene economische situatie.

Herinnering

Deze aangenomen tijdelijke crisiskader vormt een aanvulling op de talloze mogelijkheden waarover de lidstaten beschikken om maatregelen uit te werken die aansluiten bij de bestaande EU-staatssteunregels. Op grond van de staatssteunregels van de EU kunnen de lidstaten bijvoorbeeld bedrijven helpen die met liquiditeitstekorten kampen en dringend reddingssteun nodig hebben. Daarnaast kunnen de lidstaten op grond van artikel 107, lid 2, punt b), VWEU ondernemingen vergoeden voor de schade die rechtstreeks is veroorzaakt door een buitengewone gebeurtenis, zoals de huidige crisis.

De Commissie heeft eerder in respons op de wereldwijde financiële crisis in 2008 een tijdelijke kaderregeling vastgesteld.

Op 19 maart 2020 heeft de Commissie een tijdelijk steunkader aangenomen in de context van de corona-uitbraak. Het tijdelijke steunkader voor COVID is op 3 april, 8 mei, 29 juni, 13 oktober 2020, 28 januari en 18 november 2021 gewijzigd.