Tijdelijke werkloosheid: stijgt sinds zomer 2023 in alle regio's!

Tijdens de zomermaanden zat in Vlaanderen 1 op de 200 werknemers minstens één dag tijdelijk werkloos thuis, in Wallonië ging het zelfs om bijna 1 op de 100. En ook in oktober waren er een kwart meer tijdelijk werklozen dan in dezelfde periode vorig jaar. Vooral in de bouw, de logistiek en de voeding zijn de stijgingen fors. Dat blijkt uit een onderzoek van hr-dienstenbedrijf Acerta, dat de gegevens van een vaste set van 260.000 werknemers actief bij 40.000 privébedrijven analyseerde.

Tijdens de coronacrisis deden heel wat bedrijven een beroep op het systeem van tijdelijke werkloosheid om ontslagen te vermijden. In 2022 zakte het aantal tijdelijk werklozen naar het laagste niveau sinds het begin van de pandemie. Sinds de zomer merkt hr-dienstenbedrijf Acerta dat het aantal tijdelijk werklozen dit jaar weer toeneemt. Dat blijkt uit de analyse op basis van een vaste set van 260.000 werknemers actief in 40.000 privébedrijven in ons land.

In juli en augustus nam het percentage werknemers dat in Vlaanderen minstens één dag tijdelijk werkloos thuis zat met respectievelijk 17,62% (juli) en 13,49% (augustus) toe, in vergelijking met dezelfde maanden vorig jaar. Ook in Wallonië lag het aantal tijdelijk werklozen in de zomermaanden hoger dan in 2022. In augustus ging het zelfs om een toename met 20,5%.

De trend zet zich ook dit najaar door. In oktober noteerden de bedrijven in Vlaanderen bijna 27% meer tijdelijk werklozen, in Wallonië gaat het om een toename van 25%.

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is de stijgende tendens niet zichtbaar: het aantal tijdelijk werklozen daalt er al bijna het hele jaar, waardoor de cijfers van tijdelijke werkloosheid er naar een dieptepunt zijn gezakt.

Figuur 1: Cijfers tijdelijke werkloosheid Acerta, 2023 - % getroffen werknemers + evolutie 2023 t.o.v. 2022 maand op maand, voor Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Dirk Vanderhoydonck, directeur Acerta Consult: “Tijdelijke werkloosheid is een vangnet voor bedrijven waarvan het orderboekje minder vol staat, maar toch hun werknemers willen behouden voor wanneer de vraag opnieuw aantrekt. Tijdens de coronacrisis heeft het systeem zijn nut bewezen: de Belgische bedrijven hebben zich na de gezondheidscrisis snel kunnen herpakken. Deze keer komt het van pas tegen het inflatiespook: het gevaar dat kosten en prijzen elkaar in een vicieuze cirkel dreigen aan te jagen. Tijdelijke werkloosheid helpt om die spiraal te doorbreken door werkgevers de kans te geven werknemers tijdelijk op de bank te zetten. En er is nog een voordeel aan die reservebank die tijdelijke werkloosheid is: werknemers ontslaan in tijden van arbeidskrapte is iets wat werkgevers absoluut willen vermijden. Want wanneer na een luwe periode het werk terug aantrekt, blijkt het moeilijk om de juiste mensen opnieuw te vinden. Het is dus positief dat dit systeem bestaat, maar we moeten wel waakzaam blijven. De piek in het aantal tijdelijk werklozen is ook een kanarie in de koolmijn, die aangeeft dat de economie het niet zo goed doet op dit moment.”

Weinig tijdelijke werkloosheid bij bedienden

Niet alleen zijn er regionale verschillen in de cijfers, ook tussen sectoren is er een belangrijk onderscheid te maken. Zowel in de bouw als in de maakindustrie ligt de tijdelijke werkloosheid momenteel op 2%. Dat betekent dus dat in die sectoren één op de vijftig werknemers tijdelijk werkloos thuis zit. De toename in tijdelijke werkloosheid is het grootst in de logistiek (+ 119% in oktober), de bouw (+54,5%) en de voeding (+27,9%). In andere sectoren, zoals de dienstensector en de horeca, daalt het aantal tijdelijk werklozen al het hele jaar. In de chemie-, farma- en energiesector is dat het geval sinds de zomer.

Figuur 2:

Cijfers tijdelijke werkloosheid Acerta, 2023 nationaal - % getroffen werknemers, 2023 maand op maand, per sector

Dirk Vanderhoydonck: “De sectoren waar tijdelijke werkloosheid de laatste maanden opnieuw stijgt, zijn sectoren die gevoelig zijn voor externe factoren zoals weersomstandigheden, beschikbaarheid en prijzen van grondstoffen, enz. Die factoren hebben vooral impact op het werk dat arbeiders doen, het systeem van tijdelijke werkloosheid is dan ook vooral voor hen in het leven geroepen. Tot vandaag zien we dat bedienden nauwelijks nog tijdelijk werkloos thuis zitten. Dat verklaart meteen ook de lage cijfers in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: die regio kent een grote concentratie bedrijven actief in de dienstensector, met dus vooral bedienden.”

Over de cijfers

De cijfers gaan over alle vormen van tijdelijke werkloosheid en zijn gebaseerd op de werkelijke gegevens van een set van 260.000 werknemers in dienst bij meer dan 40.000 werkgevers uit de private sector, waartoe zowel kmo’s als grote ondernemingen behoren. Gezien de mix van sectoren, regio’s, geslacht, leeftijd, enz. kunnen we stellen dat de bestudeerde dataset representatief is voor de Belgische arbeidsmarkt.