Verenigde Staten: de opkomst van een revolutionair exoliberalisme?

In 1981, Ronald Reagan schiep een breuk door de Verenigde Staten in het neoliberalisme te storten, met de steun van economen als Milton Friedman en de Chicago School. Dit was een monetaire, fiscale en sociologische transformatie die leidde tot deregulering en liberalisering, in een context van belastingverlagingen, om de marktkrachten te laten floreren in een "markteconomie". Het was een model waarbij vraag en aanbod (van goederen en diensten, maar ook van arbeid en kapitaal) de prijzen en optimale hoeveelheden bepaalden, zoals op een beurs. In werkelijkheid heeft het neoliberalisme het werk zorgvuldig ondergeschikt gemaakt aan het kapitaal, door een verhoogde mobiliteit van de arbeidskrachten te eisen, die zelf werd veroorzaakt door de verzwakking van de sociale bescherming.

Tegenwoordig wordt dit neoliberalisme nog verder doorgevoerd in wat ik exo-liberalisme noem, dat de afbraak van staatsstructuren versterkt, opgeblazen door Donald Trump ten voordele van een oligarchie die de publieke goederen privatiseert.

Een man had deze evolutie voorzien : Zbigniew Brzeziński (1928-2017), een Amerikaans politoloog van Poolse afkomst en adviseur van president Jimmy Carter van 1977 tot 1981. In zijn werk Between Two Ages: America’s Role in the Technetronic Era (1971), voorspelde hij een "technetronische revolutie" die de moderne samenlevingen ingrijpend zou veranderen. Hij voorspelde een tijdperk gedomineerd door automatisering, informatica-vooruitgang en communicatietechnologieën, die de economische, politieke en sociale structuren radicaal zouden veranderen.

Volgens hem zou deze overgang de traditionele industriële modellen verzwakken en de dominantie van technocratische elites versterken, die in staat zijn om informatie en publieke opinie op een ongekende schaal te controleren. Hij waarschuwde ook voor de risico's van een verhoogde surveillance van de bevolking, mogelijk gemaakt door de ontwikkeling van databases en opkomende kunstmatige intelligentie.

Brzeziński beschreef zo een moderniteit waar technologie een instrument van macht zou worden, de democratie zou hervormen en het evenwicht tussen vrijheid en controle zou herdefiniëren.

Hij had gelijk. En we zien dat in de Verenigde Staten de werkelijke grens nu die van de digitale technologie is. En die is geprivatiseerd.​