Vrijwillig ontslag daalt voor het eerst in 5 jaar: -18%

Einde contract wegens faillissement en (pre)pensioen op hoogste peil sinds 2015

• Het aantal vrijwillige en onvrijwillige ontslagen van werknemers met een contract van onbepaalde duur daalde in 2020 met 5% ten opzichte van 2019.
• Meer onvrijwillig ontslag onder bedienden dan onder arbeiders in 2020.
• 17% minder beëindigde of niet-verlengde arbeidsovereenkomsten (van bepaalde duur) tegenover 2019.

Brussel – Uit recente cijfers van het sociaal secretariaat van Securex, partner in werkgelegenheid en ondernemerschap, daalde het aantal vrijwillige ontslagen van werknemers met een vast contract in 2020 met 18% ten opzichte van 2019. Er waren in 2020 wel 16% meer onvrijwillige ontslagen, met name als gevolg van een aanzienlijke stijging van faillissementen en (pre)pensioenen, die hun hoogste percentage sinds 2015 bereikten. Frank Vander Sijpe, Director HR Trends & Insights bij Securex: “De coronacrisis heeft geleid tot minder vrijwillige ontslagen: door een algemeen gevoel van onzekerheid onder werknemers kiezen ze eerder voor werkzekerheid dan voor een nieuwe job.”

Heel wat mensen maakten tijdens de crisis de balans op van hun job en loopbaan. Toch namen in het coronajaar 2020 gemiddeld minder mensen vrijwillig ontslag dan in het voorafgaande jaar: het aantal werknemers met een vast contract dat in 2020 uit eigen beweging hun werkgever verliet, daalde met 18% tegenover 2019, terwijl er tussen 2015 en 2019 een jaarlijkse toename van 6% was. In 2019 waren er 6,22% vrijwillige vertrekkers; in 2020 nog 5,05%.

“Minder mensen verlaten vrijwillig hun job omdat er minder nieuwe jobopportuniteiten zijn door de crisis en werknemers dus liever op veilig spelen, ook al stellen ze zich soms vragen bij hun huidige job. We verwachten dan ook er opnieuw meer vrijwillige ontslagen zullen zijn na de crisis, wanneer er opnieuw meer vacatures zijn,” zegt Frank Vander Sijpe, Director HR Trends & Insights bij Securex.

De tendensen in deze cijfers lopen vrijwel gelijk in het volledige land, zowel tussen de gewesten als op vlak van bedrijfsgrootte. Het aantal vrijwillige ontslagen ligt wel iets hoger in Vlaanderen dan in de andere gewesten (5,3% vs. 4,44% in Wallonië en 4,84% in Brussel).

“De gezondheidscrisis liet zich duidelijk ook voelen op onze arbeidsmarkt. De werkgelegenheid werd maximaal beschermd via tijdelijke werkloosheid voor werknemers en overbruggingsrecht voor zelfstandigen. Deze maatregelen, normaal bedoeld om tijdelijk te worden ingezet, kregen een quasi-structureel karakter en zorgden voor een ongezien effect van ‘labour hoarding’: er is als het ware een stolp gezet op de werkgelegenheid. De traditionele indicatoren verbergen, tenminste voorlopig, de ernst van de crisis,” waarschuwt Paul Verschueren, regionaal directeur van Federgon, de federatie van particuliere arbeidsmarktactoren en HR-dienstverleners.

De horeca- en evenementensectoren zijn het zwaarst getroffen door de coronacrisis: twee sectoren met een hoog aantal arbeiders. Toch worden bedienden gemiddeld vaker onvrijwillig ontslagen dan arbeiders (3,8% arbeiders vs. 5,25% bedienden). Dit komt wellicht doordat de primaire en essentiële sectoren, zoals de landbouw, in veel mindere mate getroffen werden en, net als de zwaarst getroffen sectoren, meer handarbeiders tellen. De dienstensector, die klassiek meer bedienden telt, werd op zijn beurt harder getroffen door de coronacrisis.

Aantal einde contracten door faillissement en (pre)pensioen zal dit jaar wellicht nog toenemen

Binnen de onvrijwillige contractbeëindigingen ligt het aantal wegens faillissement en (pre)pensioen op het hoogste niveau sinds 2015. Terwijl in 2019 het aantal opzeggingen wegens faillissement nog 0,23% bereikte, steeg dit cijfer vorig jaar naar 0,80%: het hoogste percentage sinds 2015. Securex verwacht dat dit percentage omwille van de crisis zal blijven stijgen. De maatregelen die in het kader van de coronacrisis genomen werden, zorgden voor een gedeeltelijke bevriezing van de faillissementen om die ondernemingen te beschermen die zwaar lijden onder de crisis. Het valt dan ook binnen de verwachtingen dat, eens die maatregel opgeheven worden, het aantal faillissementen zal toenemen.

Binnen de onvrijwillige vertrekken stelt Securex ook vast dat het percentage vertrekken door (vervroegd en regulier) pensioen is gestegen van 0,39% in 2019 naar 0,6% in 2020.

"Daar twee redenen voor”, legt Frank Vander Sijpe van Securex uit. “Niet verrassend is de vergrijzing de eerste. Ten tweede hebben sommige bedrijven hun werknemers tijdens de crisis regelingen voor pensioen of vervroegd pensioen aangeboden om loonkosten te drukken. Daarom verwachten we dat dit cijfer in de komende jaren niet zal dalen.”

Deze cijfers voor 2020 wijzen in de richting van een vergelijkbaar of zelfs moeilijker jaar 2021, al zal het uiteindelijke verloop afhangen van de duur van de crisis, en die is op dit ogenblik nog steeds onzeker.

“Van 2020 onthouden we vooral dat een aantal structurele zwaktes van onze arbeidsmarkt zeer duidelijk zijn blootgelegd. De inactiviteitsmotor bleef op volle toeren draaien, vrijgekomen arbeidstijd werd nauwelijks aangewend voor competentieversterking en de traditioneel zwakke arbeidsmobiliteit is bevestigd en accentueert het eerder gesloten karakter van onze arbeidsmarkt,” besluit Paul Verschueren van Federgon.

Over het onderzoek

De steekproef voor deze studie bestaat uit 42.477 werknemers, waaronder 18.797 arbeiders en 23.680 bedienden, en is gebaseerd op de gegevens van de Securex-klantenportefeuille, die 294.476 werknemers telt. Deze gegevens werden herwerkt zodat ze representatief zijn voor de Belgische markt wat betreft geslacht, statuut, leeftijd, bedrijfsomvang, arbeidsregime en de regio waarin de werknemer tewerkgesteld is.