Waarom de GAFA-belasting politieke mooipraterij is...

Belastingontwijking is geen nieuw fenomeen. Vaak wordt de term gebruikt in de strijd tegen fiscale fraude. In de praktijk is het een techniek waarmee economische actoren vooral op digitaal vlak worden geconfronteerd.
Deze inbreuk bestrijden kan alleen maar worden aangemoedigd, maar het is duidelijk dat dit veel efficiënter zou kunnen door op langere termijn te werken, zoals wordt voorop gesteld door de OESO. Hieronder meer uitleg.
Belastingontwijking is een probleem met de grondslag, niet met de rente.


Een eerste feit over belastingontwijking


Het is niet het rentetarief dat de belasting van de grote wereldleiders uitholt, maar wel het verdwijnen van de belastinggrondslag. Er zijn tal van voorbeelden, een voor een gelijkaardig. Met een vennootschapsbelasting van 12,5 % is Ierland een van de landen die met de vinger worden gewezen. Zo is er de zaak-Apple, waarbij de Ierse filialen die de opbrengst ontvangen van toestellen die in en rond Europa worden verkocht, onder een stelsel vallen waardoor een groot deel van de winst kan worden overgedragen aan de moederondernemingen die in belastingparadijzen gevestigd zijn. De Commissie oordeelde dat de effectieve aanslagvoet van de Ierse filialen minder dan 1 % bedroeg en vroeg aan Ierland om 13 miljard belastinggeld terug te storten. Dergelijke belastingontwijking heeft een rechtstreeks gevolg: de digitale leiders dragen heel bescheiden bij tot de staatskas, zelfs als de reactie hierop (onder meer van de Commissie) tot gevolg heeft dat er met groeiend succes een einde wordt gemaakt aan dergelijke pratijken.


Belasting op forfaitaire basis leidt tot faillissement


Frankrijk wil dan wel het onrecht aanpakken, maar dit heeft de nodige gevolgen: het land wil een digitale belasting invoeren aan 3 % voor actoren met meer dan 750 miljoen euro, wat streng maar rechtvaardig lijkt. “Amerikaanse, Europese en Chinese multinationals zijn digitaal aanwezig, soms zonder enige fysieke aanwezigheid op het grondgebied, en betalen daarvoor weinig of geen belasting”, verklaarde Bruno Le Maire, Frans Minister van Economie, enkele dagen geleden nog. Eigenlijk toont Frankrijk hiermee zijn zwakke plek. Frankrijk geeft aan de belasting enkel te willen invoeren voor grote ondernemingen, maar verduidelijkt dat er wordt overwogen een heffing in te voeren zoals voor een ‘consumentenproduct’, d.w.z. op dezelfde manier als de heffing op brandstof of tabak (men spreekt dan over accijnzen). In dergelijk geval wordt de belasting eenvoudig gezegd gelijkgesteld aan een lokale belasting, die door de wereldproducenten gewoon wordt doorgerekend in de verkoopprijs. De reclame zal in Frankrijk 3 % duurder worden, en de consument zal voor die meerkost kunnen opdraaien.


De inzet is politiek getint, en zo moet ook het antwoord zijn


De GAFA-ondernemingen (Google, Apple, Facebook, Amazon) streven slechts een doel na: hun technologische en economische leiderspositie bestendigen. Zij zullen dan ook al hun macht inzetten om de aanslagvoet zo laag mogelijk te houden. Maar belastingen zijn slechts een ‘randfenomeen’ voor deze wereldleiders. In 2017, in de zaak-Apple, verklaarde het bedrijf dat ‘Apple gelooft in de verantwoordelijkheid van elke onderneming om belastingen te betalen en Apple, als wereldwijd grootste belastingbetaler, in elk land iedere verschuldigde dollar betaalt’. En als deze bijdrage kan helpen om de economische bovenhand te houden, zullen zij deze zeker betalen. Tim Cook, CEO van Apple, verklaarde overigens in 2016ook dat hij de geldende wetgeving steeds naleeft.


Door de GAFA-heffing in te voeren, wijst Frankrijk op de waarde ‘gelijkheid’, maar de echte reden achter deze heffing is uiteraard de begrotingsopbrengst op korte termijn (tussen de 400 en 700 miljard euro op korte termijn). Dat is overigens de reden waarom de Verenigde Staten dreigen met een tegenreactie voor Franse producten, zoals wijn. Als het aankomt op dreigementen met delokalisering van een deel van de Amerikaanse inkomsten naar andere landen, aarzelt Amerika nooit. Frankrijk suggereerde, vanuit een geïsoleerde positie, de toepassing van deze heffing aan de G7, die de suggestie niet van de hand wees maar subtiel het OESO de opdracht gaf om hierrond een voorstel uit te werken.


Voorzitter Macron is er dus goed in geslaagd om de symbolische fiscale weddenschap te halen, die op korte termijn zeer winstgevend is, maar op lange termijn andere gevolgen zal hebben als het aankomt op een krachtmeting tussen beide staten. Het uiteindelijke resultaat valt dan ook af te wachten tegen het licht van de huidige geopolitieke context.


De echte uitdaging: de extra-territorialiteit belasten


Pascal Saint-Amans, (Frans) voorzitter van de OESO, wees op de fiscale uitdagingen van de GAFA (en de digitalisering in het algemeen): een onderneming belasten die niet aanwezig is op het grondgebied waar zij handel genereert. Een ander vraagstuk is de invoering van een minimumbelasting op winst.


De OESO wil tegen de volgende G7-top in Washington een concreet voorstel over deze thema’s op tafel leggen. Maar hoe groot de kans is dat een heffing wordt opgelegd aan grootmachten als de VS of China, en dit op korte termijn... De vraag stellen, is ze beantwoorden.


Het echte risico: digitale diamantstelsels


We zouden dus kunnen aannemen dat alles goed gaat: Frankrijk zet de deuren open voor een wereldwijde heffing. Maar dat is slechts een illusie. Het land zet inderdaad de deur op een kier voor de diamantstelsels (verminderde forfaitaire heffing die wordt toegepast voor Antwerpse diamantairs), d.w.z. door een lage en forfaitaire heffing toe te passen op ‘monsterbedragen’, creëert elke staat op korte termijn een oplossing voor de eigen begroting, hoewel zij in feite slechts een zeer lage heffing toestaan op een surrealisatische grondslag. Daarnaast, en ook dat is typisch, worden hiermee een reeks belastingen ingevoerd die van kracht worden voor de nationale economische actoren, die nochtans de enige echte betalers zullen zijn. Hieruit volgt slechts een winnaar: de GAFA. Zij zullen al snel het idee overboord gooien om een correcte heffing te betalen op de juiste locatie, in ruil voor de ‘nieuwe wetgeving voor een lage heffing’.


Deze zwakke maatregel is het resultaat van de globalisering, waarbij onze lidstaten er consequent voor terugdeinzen een correct en performant antwoord te bieden. Frankrijk gaat er prat op de nieuwe ‘Robin Hood van de digitalisering’ te worden, maar is slechts een zwakke schakel, die een zeer lage vergoeding ontvangt uit de globalisering, die erg moeilijk te bevatten is.

Mots clés

Articles recommandés