Arizona : 5 bedenkingen over de regeringsovereenkomst

​

1. Serieuze hervormingsplannen

De uittredende regering beloofde een arbeidsmarkhervorming, een pensioenhervorming en een fiscale hervorming. De arbeidsmarkthervorming stelde bitter weinig voor waardoor we op het vlak van de werkzaamheidsgraad de voorbije legislatuur verder terrein verloren tegenover de rest van Europa. De pensioenhervorming deed niks aan de toekomstige pensioenfactuur die ligt te wachten. En van de fiscale hervorming kwam helemaal niets in huis.

De nieuwe regering wil elk van die domeinen wel echt aanpakken en nam in het regeerakkoord alvast uitgebreide en concrete hervormingsplannen op. Veel van die hervormingen hadden al veel eerder moeten gebeuren, maar nu staan ze op z’n minst al in het regeerakkoord. In elk geval gaan die plannen veel verder dan wat iedereen voor 9 juni had kunnen verwachten. Het valt uiteraard af te wachten hoe ze dat allemaal zullen uitwerken (daarin ligt een cruciale rol voor de bevoegde ministers). Maar als alle plannen lukken, kan dit op economisch vlak de meest hervormende regering sinds de regeringen Dehaene worden.

2. Weinig concrete plannen rond productiviteit

In het regeerakkoord ligt de focus op meer mensen aan het werk en het onder controle krijgen van de stijgende pensioenfactuur. Dat zijn twee belangrijke elementen om de overheidsfinanciën terug enigszins onder controle te krijgen. Maar voor de (veruit) belangrijkste factor voor onze toekomstige welvaart, de productiviteitsgroei, zijn de plannen veel minder concreet. Het belang van een sterkere productiviteitsgroei wordt wel expliciet aangehaald in het akkoord, maar daar worden weinig concrete plannen aan verbonden. Voor een cruciale hefboom voor de productiviteitsgroei, de overheidsinvesteringen, is de ambitie erg bescheiden met een doelstelling van 3% van het bbp. Dat is min of meer een bevestiging van het status quo, waarmee we duidelijk achterblijven op het Europese gemiddelde (3,7%) of een topland als Zweden (5,4%).

Veel van de hefbomen voor productiviteit liggen op het regionale niveau. Hopelijk is er de komende jaren meer samenwerking tussen het federale en het regionale niveau mogelijk, waarbij beide elkaar versterken. De gelijklopende samenstelling van de regeringen op de verschillende niveaus is op dat vlak alvast veelbelovend. Een serieuze productiviteitsagenda over de verschillende beleidsniveaus blijft hoe dan ook noodzakelijk.

3. Doorzetten ondanks protest

Er zit de komende weken en maanden een serieuze protestgolf aan te komen. De betoging van het onderwijspersoneel van 13 januari was op dat vlak allicht maar een voorsmaakje. De vakbonden en de linkse oppositie kwamen in het verleden ook op straat tegen zowat elke (zelfs minimale) pensioenhervorming. De voorbije weken voerden ze de druk al op tegen de hervormingsplannen voor de arbeidsmarkt en de pensioenen, en daar zullen ze het allicht niet bij laten.

Het opmerkelijke is dat de meeste van de economische hervormingen die in het regeerakkoord staan helemaal niet zo spectaculair zijn als ze door sommigen voorgesteld worden. Tenminste niet in een internationale context. Met die hervormingen zouden we gewoon wat meer opschuiven in de richting van waar veel van de Europese landen (vooral ten noorden van ons) al langer zitten. In die zin moet de nieuwe regering de komende maanden (jaren?) gewoon doorzetten ondanks het protest.

4. Afwachten wat de bijsturing van de begroting zal geven

Voor de budgettaire inspanning rekent de nieuwe regering in belangrijke mate op terugverdieneffecten van haar hervormingsplannen. Er is een serieuze kans (zeker op korte termijn) dat die terugverdieneffecten lager zullen uitvallen dan verhoopt (bijvoorbeeld doordat de werkzaamheidsgraad minder snel toeneemt dan verwacht). In dat geval zal op een bepaald moment een bijsturing van de budgettaire plannen zich opdringen. Het is afwachten of de regering dan vasthoudt aan de afgesproken verdeelsleutel van de inspanningen met een grotere klemtoon op besparingen dan op extra belastingen (waarbij het opdrijven van de meerwaardebelasting een voor de hand liggend risico is). Dat zal geen makkelijke beslissing worden binnen de coalitie.

5. Reageren op veranderende omstandigheden

Voor de geplande hervormingen is het regeerakkoord al redelijk gedetailleerd uitgewerkt. Maar regeren is veel meer dan enkel het uitvoeren van een akkoord, maar vooral ook reageren op veranderende omstandigheden. Met onder meer Trump, een internationale handelsoorlog, het risico op recessie of financiële schokken, de geopolitieke spanningen, de dynamiek binnen de NAVO of het risico op een nieuwe pandemie zijn er veel factoren die de komende jaren voor onaangename verrassingen kunnen zorgen. De cruciale vraag wordt dan of deze regering in staat zal zijn om gepast te reageren op de veranderende omstandigheden. De lange en moeizame regeringsonderhandelingen zijn op dat vlak alvast niet echt geruststellend.