Belasting en de liquidatiereserve: waar ligt de grens tussen optimalisatie en misbruik?

De liquidatiereserve is een bijzonder interessant fiscaal instrument voor Belgische ondernemers die hun winst op een voordelige manier willen uitkeren. Maar deze techniek, hoewel wettelijk toegestaan, staat steeds meer onder het vergrootglas van de fiscus, vooral wanneer ze vlak voor een ontbinding van de vennootschap wordt toegepast. Een recente beslissing van de Dienst Voorafgaande Beslissingen (beslissing nr. 2024.0658 van 3 december 2024, gepubliceerd in de Fiscoloog/Fiscologue van 28 februari 2025), verduidelijkt de grens die niet overschreden mag worden. Een overzicht van de voordelen, risico’s en aanbevolen praktijken.

1. De liquidatiereserve: een fiscaal hefboomeffect voor ondernemers

KMO’s kunnen een deel van hun nettowinst toewijzen aan een liquidatiereserve, mits betaling van een afzonderlijke aanslag van 10%. Het voordeel? Een aanzienlijk lagere roerende voorheffing op dividenduitkeringen:

• 5% indien de reserve minstens vijf jaar wordt aangehouden,
• 20% bij uitkering vóór het verstrijken van de vijf jaar,
• 30% bij klassieke dividenduitkering zonder liquidatiereserve.

Bij een vereffening wordt de liquidatiereserve belastingvrij uitgekeerd aan natuurlijke personen. Een fiscaal voordelige opportuniteit… op voorwaarde dat de spelregels worden gerespecteerd.

2. Ontbinding van de vennootschap: welke fiscale gevolgen?

Fiscaal gezien blijft een ontbonden vennootschap belastbaar tot de vereffening volledig is afgerond. De fiscus kijkt nauwlettend toe op vennootschappen die kort vóór hun ontbinding een liquidatiereserve aanleggen.

Waarom? Omdat ze hierin soms een poging ziet om de gewone belasting op dividenden te ontwijken via een fiscaal kunstmatige optimalisatie. Overweegt u uw vennootschap te ontbinden? Dan is een doordachte planning van de liquidatiereserve noodzakelijk om herkwalificatie als fiscaal misbruik te vermijden.

3. Optimalisatie of misbruik: waar trek je de lijn?

De Dienst Voorafgaande Beslissingen beoordeelt kritisch dossiers waarin een liquidatiereserve kort voor de ontbinding wordt opgebouwd. Verschillende situaties kunnen argwaan wekken:

• De reserve wordt uitsluitend aangelegd om te profiteren van belastingvrijstelling,
• De vennootschap wordt ontbonden, maar de activiteiten worden voortgezet in een andere juridische structuur,
• Er is geen duidelijke economische rechtvaardiging voor de aanpak.

Een liquidatiereserve mag niet gezien worden als een puur fiscale truc bij het stopzetten van een vennootschap. Een kunstmatig of systematisch gebruik wordt als misbruik beschouwd.

4. Standpunt van de fiscus en het wettelijk kader

De Dienst Voorafgaande Beslissingen stelt het principe van de liquidatiereserve niet ter discussie, maar wil misbruik voorkomen. Het risico wordt groter wanneer:

• Een vennootschap wordt ontbonden, terwijl de activiteiten verdergezet worden onder een andere rechtsvorm,
• Een liquidatiereserve wordt aangelegd vlak vóór de vereffening, zonder duidelijke economische motieven.

De wetgever erkent echter de liquidatiereserve als een vorm van langetermijnsparen voor ondernemers, en beschouwt dit niet automatisch als misbruik.

5. Aankomende fiscale hervormingen: wat moet u weten?

De regering plant verschillende aanpassingen aan het regime van de liquidatiereserve:

• De roerende voorheffing op vervroegde uitkeringen zou van 5% naar 6,5% stijgen,
• De wachttijd van vijf jaar zou verkort worden naar drie jaar, wat het systeem soepeler maakt.

Deze aangekondigde wijzigingen maken het des te belangrijker om de fiscale actualiteit goed op te volgen en uw strategie tijdig bij te sturen.

6. Beste praktijken om een fiscale herkwalificatie te vermijden

Wilt u optimaal gebruikmaken van de liquidatiereserve zonder in de gevarenzone van fiscaal misbruik terecht te komen? Dan zijn deze aanbevelingen cruciaal:

• Zorg voor een duidelijke economische motivatie bij de aanleg van de reserve,
• Vermijd de oprichting van een reserve vlak vóór de ontbinding van uw vennootschap,
• Zet de activiteiten niet zomaar voort in een andere structuur zonder onderbouwd plan,
• Raadpleeg een fiscalist of accountant om uw aanpak af te toetsen aan de geldende regelgeving.

Conclusie

De liquidatiereserve blijft een doeltreffend instrument voor fiscale optimalisatie, erkend door de wet. Maar het gebruik ervan vereist zorgvuldige afweging, planning en transparantie. In tijden van fiscale hervormingen en toenemende controle is het belangrijk dat uw strategie aansluit bij de doelstellingen van de wetgever.

Maak vandaag de juiste keuzes om fiscale verrassingen morgen te vermijden.