De ECB heeft de rente verlaagd. Waarom heeft ze dat gedaan en wat betekent het voor jou?

De prijzen stijgen niet meer zo snel, en de inflatie is op weg om terug te keren naar het doel van 2%. Daarom heeft de Raad van Bestuur van de ECB onlangs besloten de rente te verlagen, nadat die negen maanden lang op een hoog niveau was gehouden.

Waarom heeft de ECB de rente verlaagd?

Het is de opdracht van de ECB en de andere centrale banken van het Eurosysteem om de prijzen stabiel te houden. Toen de inflatie te hoog was, dus toen de prijzen in onze economie te snel stegen, heeft de ECB de rente verhoogd. Ze begon de rente te verhogen in juli 2022 en ze is dat blijven doen tot september 2023.

Het doel is om de inflatie op middellange termijn op 2% te houden. Nu de inflatie dichter bij dat doel komt, moet de rente niet langer zo hoog gehouden worden.

Maar de ECB houdt de rente wel hoog genoeg om ervoor te zorgen dat de inflatie binnen afzienbare tijd naar 2% terugkeert en niet op een hoger niveau blijft hangen. Dat is heel belangrijk, want hoge inflatie is slecht voor mensen en bedrijven.

Wat is rente?

Rente wordt wel ‘de prijs van geld’ genoemd: de kosten die je betaalt om geld te lenen. Als je bijvoorbeeld een lening wilt afsluiten bij de bank, kom je een rente overeen, meestal uitgedrukt als een tarief op jaarbasis. Stel dat je € 10.000 wilt lenen tegen een jaarlijkse rente van 5%. Dat betekent dat je de bank elk jaar € 500 rente moet betalen, boven op de aflossing van de lening. Rente is dus in wezen wat de bank in rekening brengt om je geld te lenen.

Maar het werkt ook andersom. Rente is wat de bank je betaalt op je spaargeld: dat is geld dat de bank van je ‘leent’. Als je bijvoorbeeld € 1.000 op een spaarrekening zet tegen een jaarlijkse rente van 3%, krijg je aan het einde van het jaar € 30 rente.

Waarom verandert de rente?

De rente die banken aan mensen en bedrijven bieden wordt sterk beïnvloed door de rentetarieven van de ECB. Als de ECB de rente aanpast, verandert de rente op leningen en spaargeld daarom meestal in ongeveer dezelfde zin.

Maar de rente op leningen en spaargeld wordt ook beïnvloed door de vraag naar en het aanbod van krediet: met andere woorden, hoeveel bedrijven en mensen willen uitgeven, investeren en hoeveel krediet beschikbaar is.

De markten voor andere goederen en diensten werken ongeveer hetzelfde. Als veel mensen bijvoorbeeld aardbeien willen kopen, maar er niet veel beschikbaar zijn (omdat het niet het seizoen is), dan stijgt de prijs.

Ook als bedrijven en mensen geld willen uitgeven en investeren, maar niet gemakkelijk genoeg kunnen lenen, stijgt de rente meestal. Lenen wordt duurder. Omgekeerd, als mensen en bedrijven veel geld bij de bank sparen gaat de rente meestal omlaag.

De ECB is de centrale bank voor de euro. Hoeveel rente je betaalt voor een lening of ontvangt op je spaargeld wordt niet door haar bepaald. Maar ze heeft er wel invloed op.

De ECB stelt de zogenoemde basisrentetarieven of ‘beleidsrente’ vast. Dat zijn de rentetarieven die banken moeten betalen als ze geld van de ECB willen lenen en voor het elektronische geld dat ze één dag (‘overnight’) aanhouden.

Wanneer de ECB de basisrentetarieven wijzigt, werkt dit door naar de hele economie, onder meer in de hypotheekrente, leningen bij banken en spaartegoeden.

De Raad van Bestuur van de ECB neemt ongeveer elke zes weken een besluit over deze basisrentetarieven.

Hoe beïnvloeden de basisrentetarieven van de ECB de inflatie?

Als de inflatie te hoog is, kan de ECB de rente optrekken om krediet duurder te maken. De economie koelt dan af, de inflatieverwachtingen lopen terug en de inflatie daalt.

Als de inflatie te laag is, kan de ECB de rente verlagen en krediet goedkoper maken om investeringen en consumptie aan te zwengelen. Daardoor gaat de inflatie omhoog.

De afgelopen jaren was de inflatie te hoog. De prijzen stegen hard, vooral voor energie en voedingsmiddelen. Een van de redenen daarvoor was de invasie van Oekraïne door Rusland. Een andere reden was dat veel bedrijven moeite hadden om aan de benodigde grondstoffen, onderdelen en werknemers te komen voor hun productie. En dit verergerde de problemen die door de pandemie waren ontstaan.

De renteverhogingen hebben geholpen de inflatie terug te dringen door de vraag te drukken en de boodschap af te geven dat de ECB vastbesloten is om ervoor te zorgen dat de inflatie terugkeert naar de doelstelling van 2%.

Het is voor centrale banken belangrijk om goed in de gaten te houden wat mensen en bedrijven denken dat de prijzen zullen doen in de toekomst, met andere woorden, wat hun inflatieverwachtingen zijn. Als mensen denken dat de hoge inflatie aan zal houden, zullen ze eerder om loonsverhoging vragen en gaan bedrijven wellicht de prijzen verhogen om hun winstmarges te beschermen. Op die manier kunnen hoge inflatieverwachtingen dus leiden tot een spiraal van stijgende prijzen en lonen. Dat laat de ECB niet gebeuren.

Door de rentetarieven te wijzigen wanneer de inflatie te hoog of te laag is, geeft de ECB bedrijven, werknemers en investeerders het vertrouwen dat de inflatie op de middellange termijn op de doelstelling van 2% zal uitkomen. Deze toezegging wordt kracht bijgezet met daden en zo zorgt de ECB ervoor dat de verwachtingen over blijvende prijsstabiliteit verankerd raken. Dat is ook de reden dat de ECB nu veilig de rente kan verlagen.