Eindelijk duidelijkheid over belastbare grondslag bij kapitaalvermindering door familiale vennootschap

Na een lange juridische strijd is er eindelijk duidelijkheid over de belastbare grondslag bij de schending van de voorwaarde inzake kapitaalbehoud volgend op de schenking van een familiale vennootschap onder het gunstregime.

Het recente arrest van het Hof van Cassatie (13 december 2024) zet een belangrijke standaard voor de interpretatie van het uitkeringsverbod gedurende de drie jaar volgend op de schenking.

Het Hof besluit: de belastbare grondslag betreft het nominale bedrag waarmee het kapitaal wordt verminderd. Hiermee worden de belastingplichtigen in het gelijk gesteld..

Het Hof van Cassatie heeft op 13 december 2024 een baanbrekend arrest gewezen dat duidelijkheid schept omtrent de fiscale gevolgen bij een vroegtijdige vermindering van het kapitaal van de familiale vennootschap geschonken onder het gunstregime inzake de overdracht van familiale vennootschappen.

ONDUIDELIJKE DECREETTEKST

De Vlaamse Codex Fiscaliteit voorziet een fiscaal gunstregime voor de overdracht van familiale vennootschappen (via schenking of legaat). Om te kunnen genieten van dit gunstregime gelden er enerzijds kwalificatiecriteria en anderzijds continuïteitsvoorwaarden gedurende drie jaar volgend op de overdracht. Een van de continuïteitsvoorwaarden betreft (voor kapitaalvennootschappen) een verbod op vermindering van het kapitaal gedurende voormelde driejarige periode.

Indien de voorwaarde inzake kapitaalbehoud wordt geschonden, is er evenredig schenk-/ erfbelasting verschuldigd. Omtrent de berekening van die proportionele naheffing en de interpretatie van het decreet inzake bestond er evenwel discussie.

Het Hof van Cassatie bevestigt dat de wettekst op twee manieren kan worden geïnterpreteerd:

• de schenkbelasting is verschuldigd op het (nominaal) bedrag van de kapitaalvermindering (3% x kapitaalvermindering (€)) (het nominaal bedrag van het kapitaal is dan een ‘deel’ van de belastbare basis die bestaat uit de verkoopwaarde van de aandelen, zodat er sprake is van een ‘evenredigheid’;
• de schenkbelasting is verschuldigd op de waarde van schenking voor de fractie die de kapitaalvermindering uitmaakt van het kapitaal op datum van de schenking (3% x kapitaalvermindering (%) x waarde van de schenking (€)).

DE GEEST VAN DE REGELGEVING

Een onduidelijke wettekst moet worden geïnterpreteerd overeenkomstig de ‘geest’ van wet. Uit de voorbereidende werken van het decreet blijkt dat de voorwaarde tot behoud van kapitaal door de decreetgever werd ingevoerd als een ‘antimisbruik’-bepaling. Namelijk om te vermijden dat ingebracht vermogen met vrijstelling van schenkbelasting wordt overgedragen, maar vervolgens uit de vennootschap wordt gehaald en dus niet bijdraagt aan het doel van de decreetgever (met name het faciliteren van de continuïteit van familiebedrijven en duurzame tewerkstelling).

Het is dus louter de doelstelling van de decreetgever om:

• te vermijden dat ingebracht kapitaal kan genieten van het gunstregime en vervolgens uit de vennootschap wordt gehaald en bijgevolg niet bijdraagt aan de continuïteit van het familiebedrijf; en
• enkel het ingebracht kapitaal dat aan de vennootschap wordt onttrokken te belasten met schenkbelasting, alsof er overgedragen werd zonder toepassing van het gunstregime.

De enige manier om aan voormelde doelstelling te voldoen, is door het bedrag van de kapitaalvermindering te onderwerpen aan schenk- dan wel erfbelasting. Op deze manier wordt er belast alsof de kapitaalvermindering had plaatsgevonden voorafgaandelijk aan de overdracht van de aandelen en dus afzonderlijk was overgedragen waarbij er schenkbelasting werd voldaan.

BESLISSING VAN HET HOF VAN CASSATIE

Dit stelt ook het Hof van Cassatie vast. Het Hof stelt dat het uitkeringsverbod werd ingevoerd om oneigenlijk gebruik van het fiscaal gunstregime, waarbij het kapitaal van een familiale vennootschap belastingvrij wordt overgedragen om kort nadien uit te keren, tegen te gaan.

Gelet op het beoogde doel van het uitkeringsverbod besluit het Hof dat de schenkbelasting evenredig moet worden berekend op basis van de nominale waarde van het kapitaal dat is verminderd, in verhouding tot de geschonken aandelen.

Hiermee sluit Hof van Cassatie zich aan bij het Hof van Beroep te Gent en bij het standpunt van de belastingplichtige(n). En terecht.

WAT BETEKENT DIT VOOR ANDERE ZAKEN?

Het arrest van het Hof van Cassatie volgt op verschillende arresten van het hof van beroep te Gent in het voordeel van de belastingplichtigen, waartegen in één ‘pilot case’ cassatie werd aangetekend.

Er wordt verwacht dat de Vlaamse Belastingdienst zich ook in de overige dossiers naar dit arrest zal schikken.​