Recht op afwezigheid van het werk voor verkozenen na de verkiezingen van oktober 2024: wat staat er in de wet?

Na de verkiezingen van 13 oktober 2024 zullen bepaalde werknemers hun job misschien moeten combineren met een nieuw politiek mandaat.

Maar hoe zit het met hun recht op afwezigheid van het werk om hun politiek mandaat uit te oefenen?

De Belgische wetgeving regelt deze kwestie door middel van het zogenaamde ‘politiek verlof’.

Catherine Mairy, Legal Expert bij Partena Professional, licht de voorwaarden, duur en vergoeding van dit verlof toe, evenals de ontslagbescherming die werknemers genieten die politiek actief zijn.

Kan een werknemer die verkozen is tijdens de gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen van 13 oktober 2024 van het werk afwezig blijven om zijn mandaat uit te oefenen?

In bepaalde gevallen hebben werknemers die politiek mandaathouder zijn inderdaad het recht om van het werk afwezig te blijven. Dit verlof wordt ‘politiek verlof’ genoemd.

Maar niet elk politiek mandaat geeft recht op politiek verlof!

"Concreet zal een werknemer alleen recht hebben op politiek verlof als hij, na de gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen van 13 oktober 2024, een van de volgende mandaten uitoefent: burgemeester, schepen, gemeenteraadslid, voorzitter of lid van een bureau van een districtsraad, districtsburgemeester, districtsschepen, voorzitter of lid van een districtsraad, lid van een raad voor maatschappelijk welzijn, lid van een vast bureau van een raad voor maatschappelijk welzijn, OCMW-voorzitter, lid van een bijzonder comité voor de sociale dienst, voorzitter van de gemeenteraad of voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn, voorzitter of lid van een provincieraad", legt Catherine Mairy uit.

Als hij een mandaat op gemeentelijk niveau uitoefent, moet hij ook binnen strikte termijnen het bewijs daarvan leveren.

Is de duur van dit politiek verlof beperkt?

Ja! Werknemers die een van de bovenstaande mandaten uitoefenen, mogen maar een bepaald aantal dagen per week of per maand afwezig zijn van het werk.

Dit kan variëren tussen een halve dag en twee en een halve dag, afhankelijk van het type mandaat en het aantal inwoners in de gemeente.

Daarnaast is in bepaalde gevallen een volledige schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst mogelijk, met name wanneer de werknemer schepen is.

De werknemer moet het verlof uiteraard gebruiken voor het doel waarvoor het werd toegekend, d.w.z. om de opdrachten te vervullen die rechtstreeks voortvloeien uit de uitoefening van zijn mandaat.

Wordt dit politiek verlof betaald?

"De werkgever moet de werknemer die afwezig is van het werk wegens politiek verlof inderdaad betalen, behalve bij uitzonderingen (met name wanneer de werknemer schepen is)", vervolgt Catherine Mairy.

De werkgever kan dan bepaalde bedragen terugkrijgen van de betrokken instelling, mits aan bepaalde formaliteiten voldaan wordt.

Kan een werknemer die kandidaat is of verkozen werd, ontslagen worden?

Voorzichtigheid is geboden, want een werknemer die kandidaat is voor een van de hierboven vermelde mandaten, is beschermd tegen ontslag.

In de wetgeving wordt voorzien dat hij de werkgever hiervan, per aangetekende brief, op de hoogte moet stellen binnen zes maanden vóór de verkiezing. De ontslagbescherming vangt aan vanaf het ogenblik waarop deze brief wordt ontvangen.

Als de werknemer verkozen wordt, is hij tegen ontslag beschermd tijdens de hele duur van het mandaat en tijdens de zes maanden die er onmiddellijk op volgen.

“Wordt de werknemer echter niet verkozen, dan houdt de bescherming op drie maanden na de verkiezing, voor zover hij daadwerkelijk op de kandidatenlijsten voorkomt (als dat niet het geval is, blijft de werknemer beschermd tegen ontslag tot aan de verkiezing).

Als de werkgever deze werknemer tijdens de beschermingsperiode ontslaat zonder een reden te rechtvaardigen die vreemd is aan het feit dat de werknemer kandidaat is of een politiek mandaat uitoefent, moet hij hem een beschermingsvergoeding betalen die gelijk is aan zes maanden loon", besluit Catherine Mairy.