Volledige ontsluiting financiële gegevens in de steigers

Drie jaar terug werd mijn column “Het vermogenskadaster komt er aan” gepubliceerd. Medio 2015 trad het Centraal Aanspreekpunt (CAP), dat in de schoot van de Nationale Bank van België werd opgezet, in werking. Het CAP is en was de consecratie van de in 2011 aangevatte oefening om vermogens van particulieren in kaart te brengen. Dat CAP is niet meer of niet minder dan een databank met alle bankrekeningen, kredietovereenkomsten en contracten voor vermogensbeheer en beleggingsadvies. Belgische financiële instellingen verstrekken zelf de informatie aan de Nationale Bank. Belgen met een rekeningen in het buitenland moeten verplicht aan het CAP laten weten waar en welke rekeningen door hen aangehouden worden.

De toegang tot de databank was oorspronkelijk beperkt. Ze mocht enkel worden gebruikt om fraude gemakkelijker op te sporen. Drie jaar geleden werd voorspeld dat die toegang snel veel breder kon worden gemaakt. Eigenlijk was daarvoor maar één vingerknip van de wetgever nodig, luidde toen de profetie.

En die profetie werd reeds in 2016 deels bewaarheid. Sinds dat jaar is de informatie uit het CAP beschikbaar voor alle invorderingsdiensten belast met fiscale, maar ook niet-fiscale vorderingen. Ook werden de controlediensten van de btw en de douane en accijnzen toegang verstrekt tot deze informatie. En hoewel dit initieel niet voorzien was, werden ook de diensten van het parket, de onderzoeksrechters, de rechtbanken in strafzaken en de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI, ook beter bekend als de witwascel) toegang verleend tot de databank.

Ondanks de uitbreiding in 2016 blijft de werking van het CAP op het praktisch niveau eerder beperkt. De beleidsmakers oordelen nu, deels onder druk van Europa, dat deze werking dringend dient gedynamiseerd te worden en de informatie die door de databank wordt vergaard vollediger en praktischer moet zijn.

Het wetsontwerp van 1 juni 2018 stelt de contouren van de nieuwe blauwdruk van een financiële superdatabank vast. In de toekomst zal het CAP niet langer deel uitmaken van de Nationale Bank van België. Deze hervorming is noodzakelijk om de informatie breder en sneller toegankelijk te maken. Dit wordt ons opgelegd door de vijfde witwasrichtlijn, waarbij Europa de lidstaten verplicht op geautomatiseerde wijze een snelle en efficiënte gegevensontsluiting te ontwikkelen. Dit met het oog op het bestrijden van terrorisme en het witwassen van geld.

Zoals al aangestipt, zal ook de informatie opgeslagen in de superdatabank kwalitatief diepgaander zijn. De definitie van “financiële instelling” die onderworpen is aan de mededelingsverplichting wordt verder uitgebreid. Zodoende zullen niet enkel financiële instellingen, maar elke instelling die relevante informatie aanhoudt met betrekking tot de vermogenstoestand van personen, verplicht worden mee te werken. Financiële instellingen zelf zullen ook meer informatie moeten verstrekken. In de toekomst zal ook een meldingsplicht bestaan voor gehuurde bankkluizen en financiële verrichtingen waarbij significante bedragen in contanten opgenomen worden. Vandaag dienen enkel de titularissen van rekeningen te worden opgenomen in het CAP. Volmachtdragers zijn daaraan vooralsnog niet onderworpen. Deze informatie wordt evenwel nuttig, zelfs noodzakelijk, geacht in het kader van de finaliteit van de financiële strafrechtelijke en fiscale rechtshandhaving. Vandaar dat deze ook in de toekomst moeten worden opgenomen in de superdatabank.

Niet alleen de informatie die zal opgeslagen worden, zal meer volledig zijn, de informatie zal ook voor meer personen toegankelijk zijn. Indien u schulden heeft en gerechtsdeurwaarders wensen bewarend beslag te leggen, dan zullen zij in de toekomst in burgerlijke en in handelszaken beroep kunnen doen op de informatie van de superdatabank om schulden eenvoudiger te innen. Ook notarissen zullen binnen het kader van het opmaken van de aangifte van nalatenschappen een ruimere bevoegdheid krijgen.

Drie jaar geleden werd de column afgesloten met de stelling dat hij die denkt dat de databank op termijn enkel en alleen bij een vermoeden van fraude kan worden geraadpleegd, een dagdromer is. Zo er dagdromers zouden zijn geweest; voor hen ligt het tegenbewijs vandaag voor. De voorspelling is uitgekomen. Maar iedereen zal het ermee eens zijn, dat om deze voorspelling te doen, men geen Nostradamus moest zijn.

http://expertise.tuerlinckx.eu