Investeringsplan voor Europa eerder dan verwacht boven investeringsdoelstelling van 500 miljard EUR

Sinds juli 2015 heeft het Europees Fonds voor strategische investeringen (EFSI) 514 miljard EUR aan extra investeringen in de EU gemobiliseerd, en heeft het zo een half jaar voor het einde van het initiatief zijn streefcijfer bereikt.

Het EFSI, de financiële pijler van het investeringsplan voor Europa, heeft een duidelijk effect gehad op de economie van de EU en heeft tijdens de coronaviruspandemie zijn veelzijdigheid bewezen.

De afgelopen vijf jaar hebben vele duizenden ondernemingen en projecten hiervan kunnen profiteren, waardoor Europa socialer, groener, innovatiever en concurrerender is geworden.

De Europese Commissie en de Europese Investeringsbank (EIB)-groep hebben zoals beloofd 500 miljard EUR aan investeringen gemobiliseerd voor het investeringsplan voor Europa. Dankzij een begrotingsgarantie van de Europese Unie en eigen middelen van de EIB-groep werden in het kader van het Europees Fonds voor strategische investeringen (EFSI) ongeveer 1 400 verrichtingen goedgekeurd. Zij zullen naar verwachting leiden tot bijna 514 miljard EUR aan extra investeringen in de EU-landen en ten goede komen aan ongeveer 1,4 miljoen kleine en middelgrote ondernemingen. Toen de Raad en het Parlement in 2017 overeenkwamen het toepassingsgebied en de omvang van het EFSI uit te breiden, was de doelstelling om 500 miljard EUR te mobiliseren tegen eind 2020. Dat geld was bedoeld om de investeringskloof te dichten die door de financiële en economische crisis van 2007/2008 was ontstaan.

De afgelopen jaren, en vooral sinds de uitbraak van het coronavirus, is de focus van het EFSI verschoven: het was een inspiratiebron voor InvestEU, het nieuwe investeringsprogramma van de Commissie voor de jaren 2021-2027, en draagt ook al bij aan het corona-investeringsinitiatief. Het EFSI zal ook een cruciale rol spelen in het NextGenerationEU-pakket met maatregelen voor de heropbouw van de Europese economie na de schok die het coronavirus veroorzaakte. Hiertoe levert het een bijdrage aan het instrument voor solvabiliteitssteun, dat tot doel heeft gevallen van insolventie in het Europese bedrijfsleven te voorkomen.

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen:

“Het investeringsplan voor Europa is een succes. Hiermee zijn de voorbije vijf jaar duizenden ondernemingen en projecten gefinancierd die onze ambitie waarmaken om Europa groener, innovatiever en eerlijker te maken..Wij zetten dit verder via NextGenerationEU.”

Werner Hoyer, voorzitter van de Europese investeringsbank:

“Het EFSI kan een blauwdruk zijn voor de reacties op het coronavirus. Dat het streefcijfer van 500 miljard EUR sneller dan verwacht is bereikt, bewijst de kracht van het partnerschap. De uitvoering van de financiële pijler van het investeringsplan voor Europa was zowel een eer als een uitdaging voor de EIB. Dat wij erin geslaagd zijn, hebben we niet in de laatste plaats te danken aan de uitstekende samenwerking tussen de Bank en de Europese en nationale instellingen. Het succes van dit initiatief laat zien wat Europa met de juiste instrumenten kan bereiken: ons continent is socialer, groener, innovatiever en concurrerender geworden. We kunnen en moeten voortbouwen op onze ervaringen om de huidige crisis te overwinnen. Zo kunnen wij bouwen aan een Europa waar we allemaal trots op kunnen zijn.”

Wat is er met het Europees Fonds voor strategische investeringen gefinancierd?

Dankzij het EFSI kan de EIB-groep acties financieren die meer risico's inhouden dan haar gemiddelde investering. Door het EFSI ondersteunde projecten zijn vaak zeer innovatief, worden uitgevoerd door kleine ondernemingen zonder kredietverleden of bundelen kleinere infrastructurele behoeften per sector en regio. Voor het steunen van dergelijke projecten moest de EIB-groep nieuwe financieringsproducten ontwikkelen, bijvoorbeeld venture debt met eigenvermogenskenmerken of investeringsplatforms. Het DNA van de Bank is hierdoor veranderd en de manier waarop Europa zijn prioriteiten financiert, is ingrijpend gewijzigd.

Belangrijk is dat de EIB dankzij het EFSI ook een groter aantal projecten kan goedkeuren dan zonder de ondersteuning van de EU-begrotingsgarantie mogelijk zou zijn, en nieuwe cliënten kan bereiken: drie van de vier ontvangers van EFSI-steun zijn nieuwe cliënten van de EIB. De EFSI-verrichtingen hebben dus zeker toegevoegde waarde.

Dankzij de steun uit het EFSI hebben de EIB en haar dochteronderneming voor de financiering van kleine ondernemingen, het Europees Investeringsfonds (EIF), financiering verstrekt aan duizenden kmo's in tal van sectoren en in alle EU-landen. Zo werd onder meer financiering verstrekt aan duurzame landbouw in België, aan innovatieve medische technologie in Spanje en aan een energie-efficiënt bedrijf in Litouwen.

Economisch effect: werkgelegenheid en groei

Het effect van het initiatief is aanzienlijk. Op basis van resultaten van december 2019 schatten de EIB-afdeling Economie en het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek (JRC) van de Commissie dat de EFSI-verrichtingen al meer dan 1,4 miljoen banen hebben ondersteund. Tegen 2022 zal dit cijfer naar verwachting oplopen tot 1,8 miljoen banen in vergelijking met het basisscenario. Voorts blijkt uit berekeningen dat het initiatief het bbp van de EU al met 1,3 % heeft verhoogd, en tegen 2022 zal dit naar verwachting 1,9 % zijn. Begin dit jaar was 60 % afkomstig uit particuliere middelen, wat betekent dat het EFSI ook zijn doelstelling heeft bereikt wat betreft het mobiliseren van particuliere investeringen.

Afgezet tegen de omvang van de economie is het effect het grootst in landen die zwaar werden getroffen door de crisis van 2007/2008, namelijk Cyprus, Griekenland, Ierland, Italië, Portugal en Spanje. Hoewel het rechtstreekse investeringseffect in die landen bijzonder hoog is, bleek uit de berekeningen dat cohesieregio's (voornamelijk Oost-Europese landen) waarschijnlijk meer van een langtermijneffect profiteren. Deze berekeningen komen overeen met de feitelijke financieringsactiviteiten in het kader van het EFSI: de grootste EFSI-investeringen in vergelijking met het bbp werden gedaan in Bulgarije, Griekenland, Portugal, Estland en Spanje.

Wat heeft het Investeringsplan voor Europa de burger opgeleverd?

Het EFSI-verslag 2019 van de EIB bevat een aantal concrete resultaten van het initiatief. Dankzij het EFSI:

• hebben ongeveer 20 miljoen huishoudens toegang gekregen tot snel breedbandinternet
• zijn er ongeveer dan 540 000 betaalbare sociale woningen gebouwd of gerenoveerd
• beschikken 22 miljoen Europeanen over betere gezondheidszorg
• is er nieuwe of verbeterde vervoersinfrastructuur voor ongeveer 400 miljoen passagiersreizen per jaar
• werd aan 13,4 miljoen huishoudens hernieuwbare energie geleverd.

Achtergrond

De Commissie en de EIB-groep hebben in november 2014 het investeringsplan voor Europa gelanceerd om de neerwaartse trend van investeringen om te buigen en Europa op het pad naar economisch herstel te zetten. De financiële pijler, het Europees Fonds voor strategische investeringen, had oorspronkelijk als taak om 315 miljard EUR aan extra investeringen te mobiliseren tegen 2018. Op 12 december 2017 hebben het Europees Parlement en de lidstaten overeenstemming bereikt over de verordening om het EFSI uit te breiden en de investeringsdoelstelling te verruimen tot 500 miljard EUR tegen eind 2020.

In een in juni 2018 gepubliceerde onafhankelijke evaluatie van het EFSI werd geconcludeerd dat de EU-garantie een efficiënt middel is om het volume van riskantere activiteiten voor de EIB te vergroten aangezien het minder begrotingsmiddelen gebruikt dan Europese subsidieprogramma's en financieringsinstrumenten. In deze evaluatie wordt benadrukt dat steun van de EIB aan begunstigden van het EFSI van cruciaal belang is, aangezien het voor de markt als "keurmerk" fungeert, wat helpt om fondsenwerving in de toekomst te vergemakkelijken. Het succes van het EFSI is niet in de laatste plaats gebaseerd op zijn efficiënte bestuursstructuur, die zich snel kan aanpassen aan plotse wijzigingen van de markten. Een onafhankelijke groep van deskundigen besluit of een project in aanmerking komt voor de EU-garantie. Het doel is om de risico's weg te werken van particuliere investeringen in projecten die nodig zijn voor een duurzamer Europa en om waarde toe te voegen aan wat zou zijn gebeurd zonder overheidssteun.

In mei 2020 presenteerde de Europese Commissie haar herziene voorstel voor de opvolger van het investeringsplan voor Europa in het kader van het volgende meerjarig financieel kader, dat in 2021 van start gaat: het InvestEU-programma.

Bron: Europese Commissie