Versterkte EU-regels inzake uitvoercontrole worden nu van kracht ...

De EU versterkt haar vermogen om te reageren op nieuwe veiligheidsrisico's en opkomende technologieën : de nieuwe verordening inzake uitvoercontrole, die vanaf 9 september 2021 in werking treedt, zal leiden tot een verscherping van de controle op de handel in producten voor tweeërlei gebruik (civiele goederen en technologieën die ook voor militaire of beveiligingsdoeleinden kunnen worden gebruikt), en tegelijkertijd tot een versterking van het vermogen van de EU om de mensenrechten te beschermen en veilige toeleveringsketens voor strategische producten te ondersteunen.

Bij deze gelegenheid verklaarde uitvoerend vicevoorzitter en commissaris voor Handel Valdis Dombrovskis:

“Wij moeten beter reageren op opkomende dreigingen in een wereld die steeds instabieler wordt. Dat betekent dat we beter grip moeten krijgen op technologieën voor tweeërlei gebruik — en daaronder vallen ook technologieën voor cybertoezicht die kunnen worden misbruikt voor mensenrechtenschendingen. Daarnaast zullen de EU-landen dankzij deze nieuwe EU-regels nu nog nauwer onderling en met bondgenoten samenwerken als het gaat om mogelijke veiligheidsrisico's als gevolg van biotechnologie, kunstmatige intelligentie en andere opkomende technologieën. Wij zullen ook samenwerken om voor bedrijven een gelijk speelveld te waarborgen, bijvoorbeeld in het kader van de nieuwe Raad voor handel en technologie tussen de EU en de VS.”

Met het nieuwe kader kan de EU een aantal belangrijke maatregelen nemen om deskundigheid te bundelen en specifieke uitdagingen aan te pakken, met name op het gebied van cybertoezicht (waarvoor richtsnoeren voor passende zorgvuldigheid in voorbereiding zijn), maar ook met betrekking tot opkomende technologieën voor tweeërlei gebruik, zoals geavanceerde computersystemen.

De verordening zorgt voor meer transparantie door het niveau van overleg en verslaglegging tussen de lidstaten en de Commissie te verhogen en zo bij te dragen tot de ontwikkeling van een nieuw EU-platform voor elektronische vergunningverlening, dat reeds in vier EU-lidstaten wordt getest.

De verordening biedt ook een rechtsgrondslag voor EU-optreden op multilateraal, plurilateraal en bilateraal niveau — in het besef dat de doeltreffendheid van de controles afhangt van de medewerking van de belangrijkste technologieproducenten — en bouwt voort op het bestaande multilaterale kader voor uitvoercontroles, namelijk het Wassenaar Arrangement, dat de basis vormt voor veel beperkingen die door de verordening op EU-niveau worden opgelegd.

Achtergrond

De Commissie heeft haar wetgevingsvoorstel voor modernisering van de EU-controles op de uitvoer van gevoelige producten voor tweeërlei gebruik – goederen en technologieën – in september 2016 aangenomen ter vervanging van de verordening uit 2009. Dergelijke producten hebben veel civiele toepassingen, maar kunnen ook worden gebruikt voor defensie-, inlichtingen- en rechtshandhavingsdoeleinden (nucleaire en speciale materialen, telecommunicatie, elektronica en computers, lucht- en ruimtevaart, uitrusting van zeeschepen enz.), of ze kunnen worden misbruikt voor mensenrechtenschendingen.

Knelpunten

In de nieuwe verordening zijn veel van de voorstellen van de Commissie voor een uitgebreide “systeemupgrade” opgenomen, en wordt het bestaande systeem voor uitvoercontrole van de EU doeltreffender gemaakt door:

> invoering van een nieuwe dimensie van “menselijke veiligheid”, zodat de EU kan reageren op de uitdagingen van opkomende technologieën voor tweeërlei gebruik, met name technologieën voor cybertoezicht, die een gevaar vormen voor de nationale en internationale veiligheid, met inbegrip van de bescherming van de mensenrechten;

> actualisering van sleutelbegrippen en definities (bv. de definitie van “exporteur”, die nu ook natuurlijke personen en onderzoekers omvat die betrokken zijn bij de overdracht van technologieën voor tweeërlei gebruik);

> vereenvoudiging en harmonisering van de vergunningprocedures, naast het creëren van mogelijkheden voor de Commissie om de lijst van aan specifieke vormen van controle onderworpen producten of bestemmingen door middel van een “vereenvoudigde” procedure, d.w.z. gedelegeerde handelingen, te wijzigen, waardoor het uitvoercontrolesysteem flexibeler wordt, beter kan evolueren en zich beter aan de omstandigheden kan aanpassen;

> verbetering van de informatie-uitwisseling tussen de vergunningverlenende autoriteiten en de Commissie om de transparantie van vergunningsbesluiten te verbeteren;

> coördinatie en ondersteuning van krachtige handhaving van controles, waaronder het verbeteren van veilige elektronische informatie-uitwisseling tussen vergunningverlenende en handhavingsautoriteiten;

> ontwikkeling van een EU-programma voor capaciteitsopbouw en opleiding voor de vergunningverlenende en handhavingsautoriteiten van de lidstaten;

> op het bedrijfsleven gerichte acties en transparantie ten aanzien van belanghebbenden, met het oog op de ontwikkeling van een gestructureerde relatie met de particuliere sector door middel van specifieke raadplegingen van belanghebbenden door de betrokken werkgroep van de Commissie met deskundigen van de lidstaten;

> mogelijk maken van intensievere dialogen met derde landen en streven naar een gelijk speelveld op mondiaal niveau.

Meer informatie:

Verordening inzake uitvoercontrole

Memo – Uitvoering van de Verordening

Controles op de handel in producten voor tweeërlei gebruik

Bron : Europese Commissie, pershoek, 7 september 2021