Europa : een koppositie te geven in de nieuwe golf van deeptech-innovatie en start-ups.

Temps de lecture: 8 min |14 juli 2022 à 11:18

Op 5 juli 2022 heeft de Commissie een nieuwe Europese innovatieagenda aangenomen om Europa een koppositie te geven in de nieuwe golf van deeptech-innovatie en start-ups. De innovatieagenda zal Europa helpen om nieuwe technologieën te ontwikkelen voor het aanpakken van de meest dringende maatschappelijke uitdagingen, en om deze technologieën op de markt te brengen. Europa moet dé regio worden waar de beste talenten en de beste bedrijven de handen ineenslaan, waar deeptech-innovatie gedijt en waar over het hele continent baanbrekende innovatieve oplossingen worden ontwikkeld die de wereld zullen inspireren.

Door het voortouw te nemen bij innovatie, en met name bij de nieuwe golf van deeptech-innovatie waarvoor baanbrekende O&O-activiteiten (onderzoek en ontwikkeling) en grote kapitaalinvesteringen nodig zijn, zal Europa haar centrale rol bij de vormgeving van de groene en de digitale transitie verstevigen. Deeptech-innovatie zal het technologische leiderschap van Europa versterken en zorgen voor innovatieve oplossingen voor dringende maatschappelijke uitdagingen, zoals klimaatverandering en cyberdreigingen. Deze innovaties zullen naar alle waarschijnlijkheid positief uitwerken op en voordelen opleveren voor alle sectoren, van hernieuwbare energie tot agrotechnologie en van de bouw tot mobiliteit en gezondheid, en daarbij helpen de voedselzekerheid te bevorderen, de energieafhankelijkheid te verminderen, de menselijke gezondheid te verbeteren en onze economieën concurrerender te maken. De ernstige gevolgen van de Russische aanvalsoorlog hebben deze kwesties nog urgenter gemaakt en geleid tot strategische beleidswijzigingen om de welvaart en veiligheid van de EU te waarborgen.

Margrethe Vestager, uitvoerend vicevoorzitter voor een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk: “We moeten een impuls geven aan onze innovatie-ecosystemen om technologieën te ontwikkelen waarbij de mens centraal staat. Deze nieuwe innovatieagenda bouwt voort op het vele werk dat de afgelopen jaren al is verricht op het gebied van innovatie en zal ons helpen de digitale en de groene transitie in Europa te versnellen. De agenda is stevig verankerd in de digitale, fysische en biologische wereld en zal ons in staat stellen brandende kwesties beter aan te pakken, zoals het doorbreken van onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen of het op duurzame wijze veiligstellen van onze voedselvoorziening.”
Mariya Gabriel, commissaris voor Innovatie, Onderzoek, Cultuur, Onderwijs en Jeugd: “Dankzij de nieuwe Europese innovatieagenda zullen innovatoren, start-ups en scale-ups, met de innovatieve bedrijvigheid waarvoor zij zorgen, wereldleiders op het gebied van innovatie worden. Al ruim een jaar geleden zijn we begonnen de belanghebbenden te raadplegen, zoals toonaangevende spelers binnen de innovatie-ecosystemen, start-ups, de zogenoemde ‘eenhoorns' of ‘witte raven', vrouwelijke oprichters van bedrijven, vrouwen in de durfkapitaalbranche, universiteiten en bedrijven. Samen zullen we van Europa de wereldmogendheid maken wat deeptech-innovatie en start-ups betreft.”

Voortbouwend op het vele werk dat reeds is verricht om innovatie in de EU te bevorderen, heeft de nieuwe Europese innovatieagenda tot doel de ontwikkeling en opschaling van innovatie in de hele Unie te versnellen door middel van een samenhangende reeks maatregelen.

Achtergrond

Het innovatiebeleid is een cruciaal beleidsterrein en omvat belangrijke initiatieven en investeringen van de EU.

Deze worden aangevuld door de werkzaamheden in het kader van de Europese Onderzoeksruimte (EOR), die tot doel hebben een echte Europese eengemaakte markt voor onderzoek en innovatie tot stand te brengen. De in de mededeling inzake de Europese innovatieagenda voorgestelde maatregelen, die zijn gegroepeerd aan de hand van vijf vlaggenschipinitiatieven, zullen de sterke punten van de eengemaakte markt van de EU, een sterke industriële basis, talenten, stabiele instellingen en democratische samenlevingen benutten om deeptech-innovatie in Europa te stimuleren, en zullen werk maken van de kansen die worden geboden door de dubbele transitie en de behoefte aan strategische autonomie voor de toekomst.

Deeptech-innovatie is geworteld in baanbrekende wetenschap, technologie en engineering, waarbij vaak vooruitgang op fysisch, biologisch en digitaal gebied wordt gecombineerd, met het potentieel om oplossingen aan te reiken die een transformatie in gang kunnen zetten in het licht van mondiale uitdagingen. De deeptech-innovaties die worden voortgebracht door een groeiende groep innovatieve start-ups in de EU, hebben het potentieel om de innovatie in de economie als geheel te stimuleren.

Het instrumentarium van het innovatiebeleid van de EU is in de loop der jaren uitgebreid en het institutionele landschap is daarmee ook veranderd. Met de pijler Innovatief Europa heeft Horizon Europa gezorgd voor zowel bestaande als nieuwe instrumenten ter ondersteuning van start-ups, scale-ups en kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's). De in 2021 opgerichte Europese Innovatieraad (EIC), die over een budget van 10 miljard euro beschikt, heeft tot doel innovatie gedurende de gehele innovatiecyclus te ondersteunen, van de vroege onderzoekstadia tot de “proof of concept”, technologieoverdracht en de financiering en opschaling van start-ups en kmo's. Het Europees Instituut voor innovatie en technologie (EIT) heeft extra taken op zich genomen door nieuwe kennis- en innovatiegemeenschappen (KIG's) op te richten, zoals die voor cultuur en de creatieve sector, door meer nadruk te leggen op het aanpakken van regionale onevenwichtigheden en door te werken aan het vergroten van de ondernemings- en innovatiecapaciteit van instellingen voor hoger onderwijs. Via het initiatief Europese innovatie-ecosystemen van Horizon Europa streeft de EU er ook naar beter verbonden en efficiëntere innovatie-ecosystemen tot stand te brengen om de opschaling van bedrijven te ondersteunen, de innovatie aan te moedigen en de samenwerking tussen nationale, regionale en lokale innovatieactoren te stimuleren.

Door de Russische invasie van Oekraïne is de noodzaak van innovatie nog urgenter geworden. De invasie heeft ook een impuls gegeven aan de aanvullende ondersteuning van de Oekraïense innovatiegemeenschap — wetenschappers en onderzoekers die een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan onderzoek en innovatie in de EU. De EU heeft 20 miljoen euro ter beschikking gesteld voor de ondersteuning van start-ups in Oekraïne, via de Europese Innovatieraad. Dit vormt een aanvulling op de initiatieven “Europese Onderzoeksruimte voor Oekraïne” (ERA4Ukraine), Horizon 4Ukraine en ERC voor Oekraïne, alsook op de specifieke beurzenregeling van 25 miljoen euro in het kader van de Marie Skłodowska-Curie-acties (MSCA) voor ontheemde onderzoekers uit Oekraïne.

Doeleinden

Voortbouwend op de ondernemingsgeest van de Europeanen, onze wetenschappelijke excellentie, de kracht van de eengemaakte markt en onze democratische samenlevingen, zal de nieuwe innovatieagenda met name:

zorgen voor een betere toegang tot financiering voor Europese start-ups en scale-ups, bijvoorbeeld door onbenutte bronnen van particulier kapitaal aan te boren en de noteringsregels te vereenvoudigen;
betere voorwaarden scheppen om innovatoren in staat te stellen met behulp van testomgevingen voor regelgeving met nieuwe ideeën te experimenteren;
helpen om “regionale innovatiezones” tot stand te brengen, die zullen zorgen voor een sterkere positie en betere onderlinge verbinding van innovatie-actoren in heel Europa, ook in achtergebleven regio's;
ervoor zorgen dat talent in Europa wordt aangetrokken en ook voor Europa behouden blijft, bijvoorbeeld door één miljoen talenten op deeptech-gebied op te leiden, vrouwelijke innovatoren sterker te ondersteunen en te voorzien in innovatieve aandelenopties voor werknemers van start-ups;
het beleidskader verbeteren dankzij duidelijkere terminologie, indicatoren en gegevensreeksen, alsook door de verlening van beleidsondersteuning aan de lidstaten.

25 specifieke acties in het kader van vijf vlaggenschipinitiatieven

de financiering van scale-ups zal institutionele en andere particuliere investeerders in Europa mobiliseren om te investeren in en te profiteren van de opschaling van Europese start-ups op deeptech-gebied;
het scheppen van mogelijkheden voor innovatie door ruimte te bieden voor experimenten en door overheidsopdrachten in te zetten zal de innovatie vergemakkelijken dankzij betere randvoorwaarden, waaronder experimentele benaderingen van regelgeving (bv. testomgevingen voor regelgeving, proefopstellingen, levende laboratoria en innovatiebevorderende aanbestedingen);
de versnelling en versterking van innovatie in Europese innovatie-ecosystemen in de hele EU zal de totstandbrenging van regionale innovatiezones ondersteunen en de lidstaten en regio's helpen ten minste 10 miljard euro ter beschikking te stellen voor concrete interregionale innovatieprojecten, ook op het gebied van deeptech-innovatie voor de belangrijkste prioriteiten van de EU. Tegelijkertijd zullen de lidstaten ook worden ondersteund bij het bevorderen van innovatie in alle regio's, door middel van een geïntegreerde inzet van het cohesiebeleid en de instrumenten van Horizon Europa;
het stimuleren, aantrekken en behouden van talent op deeptech-gebied zal zorgen voor een doorlopende aanvoer en doorstroming van onmisbaar talent op deeptech-gebied in en naar de EU door middel van een reeks initiatieven, waaronder een regeling voor innovatiestages voor start-ups en scale-ups, een EU-talentenpool om start-ups en innovatieve bedrijven te helpen bij het vinden van talenten buiten de EU, een regeling voor vrouwelijk ondernemerschap en leiderschap, alsook een baanbrekend initiatief op het gebied van aandelenopties voor werknemers van start-ups;
de verbetering van instrumenten voor beleidsontwikkeling zal een sleutelelement vormen bij de ontwikkeling en het gebruik van robuuste, vergelijkbare gegevensreeksen en gemeenschappelijke definities (start-ups, scale-ups) die als input kunnen dienen voor beleid op alle niveaus en in de hele EU, en zal zorgen voor een betere beleidscoördinatie op Europees niveau via het forum van de Europese Innovatieraad.